Qua mô tả thì con vật đang gây hại cây cam sành là con rầy mềm, có người còn gọi là con rệp cam. Con rầy này không chỉ gây hại trên cây cam sành mà chúng còn có mặt và gây hại trên nhiều loại cây thuộc họ cam quýt như chanh, cam ngọt, bưởi, quýt tiều và đặc biệt là cây quýt đường.
Rầy mềm có nhiều loài, nhưng trên cây cam sành chủ yếu có hai loài đó là Toxoptera auranti và Toxoptern citricidus. Cả hai loài này đều thuộc họ rầy mềm (Aphididae), bộ cánh đều (Homoptera). Cơ thể của chúng có hình bầu dục, bóng và có kích thước rất nhỏ, hình dáng hơi giống trái lê, màu nâu đen hay màu nâu đỏ hơi hồng. Con trưởng thành đực (thường ít gặp) luôn luôn có cánh, nhưng con trưởng thành cái lại có hai dạng: có cánh và không có cánh. Con cái dạng có cánh dài gần 2mm, còn dạng khỏng có cánh thì lớn hơn (khoảng 2mm). Trong điều kiện bình thường ở vùng nhiệt đới như nước ta, nếu có thức ăn phù hợp (đọt, lá non, mềm), thì rầy cái thường không có cánh và sinh sản đơn tính là chủ yếu (đẻ trực tiếp ra con chứ không đẻ ra trứng). Do vậy chúng tích lũy mật số rất nhanh, nếu không phát hiện và diệt trừ kịp thời thì rất dễ bị chúng gây hại nặng. Còn dạng có cánh chỉ xuất hiện khi mật số của rầy cao, lá cam đã già (hết thức ăn phù hợp), chúng sẽ bắt cặp và di chuyển đi tìm nguồn thức ăn khác, sinh sản tạo quần thể mới, để duy trì nòi giống.
Cả rầy trưởng thành và rầy non đều tập trung bu bám ở mặt dưới của những lá non, cành non, đọt non (không thấy chúng có mặt trên các bộ phận già) để chích hút nhựa của các bộ phận này, làm cho chồi non, lá non biến dạng, lá cong queo, còi cọc, không phát triển được, giảm khả năng tăng trưởng của cây. Ngoài gây hại trực tiếp thì trong chất bài biết của rầy còn có chứa nhiều chất đường mật, dây là môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát sinh, phát triển phủ kín cả cành, lá ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình quang hợp của cây.
Ngoài nhóm cây có múi, rầy mềm còn gây hại trên nhiều loại cây khác như cà phê, trà, xoài, đu đù, dưa leo, ca cao... Theo điều tra của các nhà chuyên môn thì trong tự nhiên rầy mềm có khá nhiều thiên địch, chúng khống chế mật số của rầy mềm khá tốt, thế nhưng trong những năm gần dây khi phong trào trồng cây có múi phát triển, bà con nhà vườn đã sử dụng nhiều loại thuốc BVTV, quần thể thiên địch của rầy mềm bị tiêu diệt rất nhiều, khiến cho rầy mềm nhiều lúc tự do phát triển gây hại nặng. Hiện nay chúng ta không thể dựa hẳn vào quần thể thiên địch có sẵn trong tự nhiên để khống chế rầy mềm, như những năm xa xưa khi cây có múi chỉ mới trồng trên diện hẹp có tính chất tự túc, tự cấp trong từng hộ gia đình. Vì thế để hạn chế tác hại của rầy mềm bạn phải theo dõi vườn cam thường xuyên, đặc biệt là vào các đợt cây cam ra đọt non, lá non, nếu thấy rầy có mật sei cao thì có thể sử dụng thuốc hóa học để phun xịt. Tuy nhiên để bao vệ và dần dần khôi phục lại quần thể thiên dịch tự nhiên trong vườn cam, đồng thời cũng để tiết kiệm tiền thuốc, bạn không nên xịt thuốc tràn lan, chỉ xịt trực tiếp vào những chỗ có rầy bu bám (đọt non, lá non, cành non...), về thuốc có thể luân phiên sử dụng một trong các loại thuốc như Bassa 50 EC (hoặc Bascide 50EC); Trebon 10 EC; Supracide 40 EC (hoặc Suprathion 40EC); Dầu khoáng DC-Tron Plus 98,8 EC... (trước khi phun xịt nhớ đọc kỹ hướng dẫn cách sử dụng thuốc của nhà sản xuất có in sẵn trên bao bì).
|
