Đúng vậy, trên trái cam, quýt bên cạnh một số đối tượng dịch hại như rệp sáp, bọ xít xanh, nhện đỏ, nhện trắng, bù lạch… thì ruồi đục trái cũng là một đối tượng quan trọng, nhất là trên quýt tiều và quýt đường.
Loài ruồi này có tên khoa học là Bactrocera dorsalis, thuộc họ ruồi đục trái cây (Trypetidae) bộ hai cánh (Diptera).
Ruồi trưởng thành nhìn nhỏ hơn con ruồi nhà một chút, màu vàng, giữa phần ngực và bụng có eo thắt, lưng ngực màu vàng nâu, có 3 vạch màu vàng sáng, tạo thành hình chữ U. Phần bụng tròn có nhiều đốt màu hung đỏ, ở con cái có ống đẻ trứng khá dài, nhìn bề ngoài chúng có vẻ giống con ong hơn là con ruồi. Con trưởng thành khá nhanh nhậy, cánh màng phát triển vì thế chúng bay rất khoẻ và xa, di động nhanh nhẹn trên tán cây, rất nhạy cảm với tiếng động. Chúng thường xuất hiện vào ban ngày, lúc trời mát, hoặc những ngày mát mẻ. Ruồi có khứu giác rất phát triển, chúng phát hiện được mùi trái chín từ khá xa để bay đến. Con cái có chất dẫn dụ giới tính khá mạnh, nên có khả năng thu hút con đực từ rất xa. Con đực có khứu giác rất tốt, có thể tìm được con cái cách xa hàng trăm mét do ngửi được chất dẫn dụ giới tính của con cái tiết ra.
Con cái dùng râu dể chọn những trái cam, quýt sắp chín rồi dùng ống đẻ trứng chích vào vỏ trái, sau đó đẻ trứng vào lớp dưới vỏ trái. Ban đầu vết chích rất nhỏ khó phát hiện nơi đẻ trứng, nhưng khi dòi nở và bắt đầu xâm nhập thì ở mặt vỏ có thể hiện vết thâm tròn, dễ nhận thấy.
Trứng ruồi rất nhỏ, dài khoàng 1mm, hơi cong, màu trắng ngà, sau vài ngày trứng nở ra ấu trùng (con dòi) hình ống dài, phần cuối thân phình to, có nhiều đốt, mới nở dòi có màu trắng trong, khi lớn đẫy sức dòi chuyển dần sang màu hồng thịt, dài 9mm, đầu nhọn, và không có chân. Sau khi nở dòi đục ăn sâu dần vào múi trái, sinh sống bằng dịch của trái, càng lớn dòi càng đục sâu vào bên trong làm phần này bị thối và loang dần ra xung quanh. Khi ấn nhẹ tay vào chỗ bị thối, dịch trái sẽ chảy ra qua các lỗ đục để đẻ trứng của con cái, có thể bắt gặp 2-4 con dòi sinh sống và gây hại trong cùng một trái. Trái bị hại nhanh chóng bị thối do vi sinh vật xâm nhiễm, sau đó trái bị rụng. Sau vài lần lột xác, dòi lớn đẫy sức (dài 9-11mm). Khi đẫy sức dòi chui ra rơi xuống đất để hoá nhộng trong đất ( ở độ sâu 2-4cm). Nhộng dài 2-3mm, ban đầu màu da cam, sau màu nâu sữa. Sau khi vũ hoá con trưởng thành ( ruồi) chui lên khỏi mặt đất, bay đi tìm thức ăn và bắt cặp tạo thế hệ mới.
Ruồi sinh sản khá nhiều, mỗi năm phát triển hàng chục lứa, đã thế chúng lại là loài côn trùng đa thực, ngoài cam, quýt chúng còn gây hại trên rất nhiều loại trái cây đang được trồng phổ biến trong sản xuất, mà những loại trái cây này lại có mặt liên tục trên vườn cây, vì thế ruồi đục trái phát triển gần như quanh năm, do vậy việc phòng trị chúng đôi khi cũng gặp không ít khó khăn.
Để hạn chế tác hại của ruồi đục trái, các bạn có thể áp dụng kết hợp một số biện pháp sau đây:
- Thu hoạch trái sớm hơn bình thường, đừng để trái chín ở lâu trên cây.
- Thu gom những trái bị rụng, những trái bị hại đem chôn kĩ để diệt dòi bên trong, hạn chế mật độ ruồi ở các lứa sau.
- Nếu trái bị hại nhiều có thể xới xáo đất xung quanh gốc, dưới tán rồi rải một trong những loại thuốc hạt như: Basudin 10H, Vibasu 5H/10H; Padan 4G/10G, Regent 0,2G/0,3G… xới đất, trộn thuốc vào đất để diệt nhộng.
- Thường xuyên tỉa bỏ cành già, cành tăm, cành bị sâu bệnh… để vườn luôn được sạch sẽ và thông thoáng, hạn chế nơi trú ẩn của ruồi.
- Có thể phun bả protein thuỷ phân để diệt ruồi cái bằng cách pha 50ml bả protein thuỷ phân+ 10ml Pyrinex 20EC hoặc 3ml Regent 5SC vào 1 lít nước rồi phun lên một số điểm dưới tán cây cam, quýt, mỗi cây phun một điểm, mỗi điểm phun 20-50 ml hỗn hợp, phun định kì khoảng 1 tuần một lần.
- Có thể dùng bao giấy chuyên dùng để bao trái khi trái già chưa chín. Cách này không những bảo vệ trái cam, quýt không bị ruồi gây hại mà còn ngăn ngừa được một số sâu bệnh khác thường gây hại cho trái, giữ màu sắc của trái đẹp và hấp dẫn hơn.
- Dùng thuốc thử ruồi VIZUBON-D để dẫn dụ và diệt ruồi đực cũng có tác dụng hạn chế tác hại của ruồi rất lớn, biện pháp này nếu vận động được nhiều chủ vườn trên một vùng rộng lớn cùng làm thì mới đạt kết quả cao.
Không nên dùng thuốc hoá học phun trực tiếp lên trái cam, quýt khi sắp chín, vì dòi nằm bên trong khó chết và lúc này trái sắp được thu hoạch rất dễ gây ngộ độc cho người ăn.
|
