Trong hơn 40 năm tồn tại và phát triển, các HTX ở Việt Nam được coi là một tổ chức có hai tính chất: Chúng vừa là tổ chức kinh tế, vừa là cộng đồng xã hội. Là tổ chức kinh tế, các HTX tạo ra công ăn việc làm và phân phối thu nhập cho các xã viên, thực hiện các nghĩa vụ vật chất đối với Nhà nước. Là một cộng đồng xã hội, các HTX là nơi phổ biến các đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, chăm lo đời sống tinh thần cho các xã viên, đảm bảo cuộc sống của các xã viên khi họ già yếu, ốm đau, mất sức lao động…

Tuy vậy, trong thực tế 2 tính chất này của hợp tác xã đã không được thực hiện một cách đầy đủ. Luật Hợp tác xã (1996) đã nêu ra một khái niệm mới về hợp tác xã cũng như về các liên hiệp hợp tác xã, thể hiện được quan niệm mới về các loại doanh nghiệp tập thể này.

Điều 1- Luật Hợp tác xã định nghĩa hợp tác xã như sau: “Hợp tác xã là tổ chức kinh tế tự chủ do những người lao động có nhu cầu, lợi ích chung, tự nguyện cùng góp vốn, góp sức lập ra theo quy định của pháp luật để phát huy sức mạnh của tập thể và của từng xã viên nhằm giúp nhau thực hiện có hiệu quả hơn các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và cải thiện đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội”. Như vậy, theo Luật Hợp tác xã, HTX vừa là một tổ chức kinh tế, vừa là một tổ chức có chức năng xã hội. Tuy nhiên, chức năng kinh tế được coi trọng hơn. Quan niệm như vậy đã góp phần làm cho HTX bình đẳng với các tổ chức kinh tế khác (như doanh nghiệp nhà nước, công ty, doanh nghiệp tư nhân…) và tạo điều kiện cho HTX tập trung làm tốt chức năng kinh tế của mình.

Cũng với tinh thần và mục đích như vậy, Liên hiệp hợp tác xã - một tập hợp của nhiều hợp tác xã thành viên - cũng được coi là một tổ chức kinh tế chứ không phải là tổ chức có tính chất hiệp hội, động viên chung chung, thiếu thiết thực như các liên hiệp hợp tác xã tiểu - thủ công nghiệp trước đây. Điều 48, khoản 1 Luật Hợp tác xã quy định rằng: “Liên hiệp hợp tác xã là tổ chức kinh tế, hoạt động theo nguyên tắc hợp tác xã, nhằm mục đích nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của các hợp tác xã thành viên, hỗ trợ nhau trong hoạt động và đáp ứng các nhu cầu khác của các thành viên tham gia”