Trước đây trong văn bản pháp luật cũng có những quy định về các quyền của hợp tác xã, nhưng những quy định đó thường là sơ lược, chung chung, thiếu cụ thể và chưa đầy đủ. Nay, trong Luật Hợp tác xã, Điều 8 đã quy định rất rõ ràng cụ thể 10 quyền của hợp tác xã. Đó là quyền:

A. Lựa chọn ngành nghề, lĩnh vực, quy mô sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và địa bàn hoạt động;

B. Quyết định hình thức và cơ cấu sản xuất, kinh doanh,dịch vụ;

C. Xuất , nhập khẩu, liên doanh, liên kết với tổ chức, cá nhân ở trong nước và ngoài nước;

D. Thuê lao động bên ngoài vào làm việc trong hợp tác xã;

Đ. Quyết định kết nạp xã viên mới, giải quyết việc xã viên ra khỏi hợp tác xã, khai trừ xã viên;

E. Quyết định việc phân phối thu nhập, xử lý các khoản lỗ của hợp tác xã;

F. Quyết định khen thưởng, kỷ luật đối với các tập thể và cá nhân;

G. Vay vốn ngân hàng, huy động các nguồn vốn khác, cho xã viên vay vốn;

H. Được bảo hộ bí quyết công nghệ theo quy định của pháp luật;

I. Từ chối yêu cầu của các tổ chức, cá nhân trái với quy định của pháp luật.

Ngoài ra, Luật Hợp tác xã còn có các quy định rất rõ ràng cụ thể, phạm vi các quyền của hợp tác xã là rất rộng, bao gồm nhiều lĩnh vực, mở ra nhiều khả năng hoạt động và phát triển cho hợp tác xã.

Bên cạnh việc quy định các quyền cơ bản của HTX, Luật Hợp tác xã cũng đã quy định các nghĩa vụ cụ thể, mà các HTX cần phải thực hiện trong quá trình tổ chức và hoạt động của mình. Ngoài những nghĩa vụ đã được quy định trong Điều lệ mẫu của các loại hình của  HTX trước đây. Điều 9 của Luật Hợp tác xã còn quy định rất nhiều nghĩa vụ mới của hợp tác xã, như:

- Nghĩa vụ thực hiện chế độ kiểm toán của Nhà nước;

- Nghĩa vụ bảo toàn vốn của hợp tác xã;

- Nghĩa vụ thực hiện các cam kết đối với các xã viên;

- Nghĩa vụ cung cấp thông tin cho xã viên.

Việc quy định những nghĩa vụ này là cần thiết vì nó phù hợp với những đòi hỏi của nền kinh tế thị trường và đảm bảo sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp thuộc nhiều thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc dân của chúng ta