Có một việc người nào cũng thấy, đó là: một số người tựa như vừa thông minh vừa lanh lợi, còn một số người khác tựa như đần độn hơn, học hành tương đối chậm…Nhưng không phải ai cũng đồng ý với những giải thích về hiện tượng này.

Chúng ta biết rõ ràng rằng, rất nhiều người trí tuệ thấp, vì trước hoặc sau khi sinh mắc bệnh nội tiết hoặc bệnh làm tổn thương đại não. Nhưng cũng có nhiều trường hợp thì không tìm ra nguyên nhân gây trí tuệ kém cỏi.

Còn ảnh hưởng của di truyền đến trí tuệ là bao nhiêu thì ý kiến của các chuyên gia rất khác nhau. Có một số chuyên gia cho rằng, trong phần lớn các trường hợp, trí tuệ của những đứa trẻ đều kế thừa của cha mẹ. Một số chuyên gia khác thì cho rằng trí tuệ của đứ trẻ là kết quả những kinh nghiệm sống của chúng, có liên quan với môi trường sống của chúng.

Có lẽ hai loại ý kiến này đều có một phần xác đáng. Cách nhìn nhận được nhiều người công nhận nhất là đứa trẻ đã kế thừa năng lực phát dục trí tuệ. Nhưng trên cơ sở năng lực này đứa trẻ có thể phát triển đến mức nào thì được quyết định bởi rất nhiều nhân tố của môi rường nó sinh sống. Đối với rất nhiều người, nếu trong tuổi nhi đồng mà họ có những cơ hội tốt hơn thì trí tuệ của họ sẽ phát triển tốt hơn.

Làm thế nào đo được trí tuệ? "tuổi khôn" đúng là thông qua đo lường mà thu được. Cần phải tiến hành hàng loạt trắc nghiệm về trí tuệ thì mới tìm được "tuổi khôn". Thí dụ, phần lớn các nhi đồng sáu tuổi đều có thể giải được những vấn đề trong một số trắc nghiệm, có thể hoàn thành nhiệm vụ mà bào trắc nghiệm yêu cầu, một số nhi đồng bốn hoặc năm tuổi đã làm được việc đó. Ngược lại có một số em mười hoặc mười hai tuổi và thậm chí người lớn cũng cảm thấy khó khăn trong khi hoàn thành nhiệm vụ nói trên.

Nhóm các em thứ nhất nêu trên là "bình thường", nhóm thứ hai là "trên mức bình thường" (thông minh), còn nhóm thứ ba được gọi là "đần độn". Nếu một em nhỏ vượt qua cuộc thử nghiệm cho các em sáu tuổi bình thường thì tuổi khôn bình quân của em đó là sáu tuổi.

Nếu một em nhỏ sáu tuổi mà tuổi không cũng là sáu, thì chỉ số thông minh iq của em đó là 100, nếu một em nhỏ 5 tuổi có tuổi không là 6 tuổi thì chỉ số thông minh là 120. Nói chung người ta cho rằng chỉ số thông minh vượt quá 110 là "trên mức bình thường"