Có thể nói sinh đẻ là một cuộc đọ sức và chiến đấu căng thẳng, làm thể lực và tinh thần sản phụ bị tiêu hao nhiều nhất. Do đó, khi trẻ sơ sinh cất tiếng khóc chào đời, thì người mẹ có cảm giác rất nhẹ nhõm. Rất nhiều sản phụ có tâm trạng kích động, trong lòng bỗng có một cảm giác hạnh phúc và tinh thần trách nhiệm khi được làm mẹ cộng với sự mệt mỏi, rất muốn ngủ một giấc no say. Nhưng nhà dưỡng sinh Vưu Thừa vào đời Thanh cảnh báo rằng: “Sản phụ lên giường sau khi sinh, chỉ thích hợp nhắm mắt tịnh dưỡng, không nên ngủ say”. Rất nhiều các nhà y học của các triều đại trước đều chủ trương: Sản phụ sau khi sinh không nên lên giường ngủ ngay, nên nhắm mắt thư giãn trước… Vì vậy nên xem trong những kinh nghiệm quý báu này.
Đông y rất chú trọng đến tư thế nằm nghỉ và phương pháp dưỡng thần sau khi sinh của các sản phụ. Các bác sĩ khoa sản nổi tiếng của các triều đại trước đây chủ trương: Sinh xong sản phụ không nên lên giường ngủ ngay, nên nhắm mắt thư giãn trước, ngồi vài phút, rồi lên giường đặt lưng dựa vào chăn đệm, thẳng chân cong gối, tạo thành trạng thái nửa ngồi nửa nằm, không nằm thẳng đột ngột. Nhắm mắt thư giãn, mục đích là xoá bỏ tâm trạng căng thẳng sau khi sinh, ổn định tinh thần, giải toả sự mệt mỏi. Sản phụ nửa ngồi nửa nằm, mục đích làm cho khí huyết vận chuyển xuống dưới, có lợi cho việc loại trừ chảy máu tử cung sau khi sinh, làm hạ cơ hành, tử cung và nội tạng hồi phục về vị trí ban đầu. Cùng lúc với việc nửa ngồi, sản phụ còn dùng đến tay xoa nhẹ lên bụng bằng cách dùng hai bàn tay xoa từ tim đến rốn, ngừng lại ở rốn xoa tròn, rồi xuống đến phần bụng dưới, lại làm động tác xoa tròn. Thời gian xoa ở phần bụng nên dài hơn phần rốn một chút. Xoa nhiều lần như vậy, khoảng mười mấy lần, mỗi ngày 2- 3 lần, nó có lợi cho quá trình chảy máu tử cung sau khi sinh và tan máu bầm, đồng thời còn có thể tránh hay giảm nhẹ đau bụng sau khi sinh, xuất huyết tử cung sau khi sinh, giúp cho tử cung hồi phục nhanh chóng.
Ngày thứ nhất sau khi sinh, sản phụ mệt mỏi, cần ngủ tự nhiên hay nghỉ ngơi đầy đủ trong 24 tiếng, để tinh thần và thể lực được phục hồi. Vì vậy, sau vài giờ nhắm mắt thư giãn, thì có thể suy nghĩ đến ngủ say. Lúc này, môi trường xung quanh nên duy trì yên tĩnh, người nhà nên hết lòng chăm sóc về mọi mặt. Sản phụ bình thường, nếu không trợ sản bằng phẫu thuật, không xuất huyết quá nhiều, âm đạo không bị kéo nứt, không chảy hết máu tử cung sau khi sinh, không đau người, đau bụng… Sau 24 giờ có thể ngồi dậy thực hiện những hoạt động nhẹ như: Đi vệ sinh, đi bộ ở hành lang và trong phòng, có lợi cho quá trình tuần hoàn máu, chuyển hoá mô và phục hồi thể lực, còn có thể tăng tính ngon miệng, và thúc đẩy nhu động ruột, để cho việc đi vệ sinh được thoải mái. Cũng có ý kiến cho rằng, sản phụ nên tập thể dục sau khi sinh một cách hợp lý, để cho cơ bắp, thành bụng và thể hình hồi phục về trạng thái trước khi mang thai. Như từ ngày thứ nhất đến ngày thứ ba là những động tác nâng đầu, vươn vai, co chân… Mỗi ngày thực hiện 4-5 lần, mỗi lần 5-6 cái; sau một tuần có thể nằm ngửa trên giường làm động tác vận động cơ bụng, nằm nghiêng làm động tác vận động cơ lưng, nâng thẳng hai chân hướng lên trên, nằm ngửa ngồi dậy cùng với những động tác nâng đầu, nâng vai, nâng chân… Sau nửa tháng, có thể làm một số việc nhà như quét nhà, nấu cơm… và thực hiện những bài tập thể dục thông thường, có lợi cho việc co rút cơ bắp, giảm bớt việc tích tụ mỡ ở phần eo, phần bụng và phần mông… tránh chứng béo phì sau khi sinh, duy trì dáng người đẹp. Nằm nghỉ trên giường gồm có: Nằm thẳng, nằm nghiêng, nằm sấp, nửa nằm nửa ngồi, nằm tuỳ ý… Sản phụ nằm nghỉ trên giường cần chú ý đến tư thế và phương pháp. Những tư thế này nên dùng xen kẽ nhau, và bổ sung thêm những hoạt động hợp lý, để tránh những tư thế cố định đem đến sự mệt mỏi và khó chịu. Đây là do cơ thể sản phụ sau khi sinh suy yếu, khí huyết không đủ, tử cung, nội tạng và cơ hoành xuất hiện việc di dời vị trí trước khi sinh và tử cung phải loại bỏ máu sau khi sinh, do đó cần phải bảo đảm việc nghỉ ngơi đầy đủ và phương pháp nằm nghỉ chính xác, mới có lợi cho quá trình hồi phục khí huyết, có lợi cho vịêc loại bỏ quá trình chảy máu tử cung sau khi sinh, có lợi cho việc hạ xuống vị trí cũ của cơ hoành, tim và dạ dày |