Hỏi : bệnh nhân nữ 38 tuổi, thân cao 1,55m thể trạng 48kg, đã có ba con trai và gái. Bệnh nhân sinh ra rất khỏe mạnh, không biết đến bệnh tật, màu da thiên về đen. Ước một năm rưỡi về trước, bị chứng viêm do hóa trang phẩm – về sau từ cánh tay đến cổ tay xuất hiện những hồng ban hơi nhô lên ; mặt có những mảng da bong nhỏ. Sau cổ, bì phu biến ra béo dày, do ngứa gãi ngứa mà biến thành béo dầy phát cứng. Toàn thân cảm thấy ngứa dữ dội, dùng thuốc đắp ngoài không kiến hiệu. Xin ngài bảo cho tôi phương thuốc để điều trị chứng này ?

Đáp : căn cứ khuynh hướng thể chất cũ người bệnh và các chứng trạng chủ yếu, tức là sắc da hơi đen, có hồng ban, bì phu béo dày, tình huống ngứa toàn thân v.v… phương thường dùng nhất là ôn thanh ẩm:

Đương qui, địa hoàng đều 16g, thược dược, xuyên khung, hoàng cầm đều 12, chi tử 8, hoàng liên, hoàng bá đều, ngoài ra liên kiều 12- cam thảo 4.

Phương này là tứ vật thang hợp hoàng liên giải độc thang khi bệnh đã tiến sâu vào mạn tính hóa, dùng tính ôn của tứ vật để nhuận huyết, khiến cải thiện huyết hành, lại dùng dược tính thanh lương của hoàng liên giải độc thang khiến cho huyết nhiệt giáng ôn, cho nên mới có tên là ôn thanh ẩm.

Mục tiêu ứng dụng của phương:

Về mặt thể chất, da có sắc đen hoặc vàng nâu tức theo chúng ta thường gọi là “bao trang chỉ sắc (chỉ là giấy) da có khuynh hướng xung phấn. Phần nhiều phúc bộ (vùng bụng) khẩn trương (căng tức) có đề kháng.

Tứ vật thang có công năng bổ huyết, tư nhuận, khiến huyết lưu thông xướng, tăng cường chức năng gan. Toàn bộ dược vật trong hoàng liên giải độc thang đều thanh lương giải độc, có thể giải trừ nhiệt độ trong máu, lan ra là thanh nhiệt toàn thân có tác dụng trấn tĩnh, có thể hoãn giải giảm chứng ngứa.

Nếu cần thì trong phương có thể tham gia đặc biệt là vị liên kiều có tác dụng tiêu viêm ở bì phu (da), cho chí cam thảo có tác dụng nhuận hòa thì hiệu quả được tăng thêm một mức