Hỏi : xin ngài giới thiệu phương thuốc đối chứng với hội chứng màng não hoặc huyễn vựng (chóng mặt ) (huyết áp phần nhiều bình thường hoặc hơi thấp) ?

Đáp : hội chứng màng não được nhận định là trong tai huyết hành không toàn, dẫn đến hạch lâm ba trong tai bị thủy thũng mà sinh ra. Về nguyên nhân của huyết hành bất toàn, rất có thể do nhiều đầu mối như sau:

Sự chuyển hóa (métabolime) của nước và muối (gồm các chất điện giải) bị chướng ngại nên có biến thái phản ứng.

Thần kinh thực vật mất điều hòa.

Sự điều tiết tuần hoàn không đầy đủ.

*   về mặt hán phương cho rằng vì thủy độc hoặc ứ huyết đồng thời thêm thượng xung khí đã phát sinh hình thái bệnh này. Hán phương căn cứ vào thể chất hư thực của bệnh nhân và mức độ thủy độc, ứ huyết với sự không điều hòa của thần kinh thực vật mà lựa dùng các phương thuốc khác nhau.

1.     Sài hồ gia long cốt mẫu lệ thang

    thể chất bệnh nhân tương đối là thực chứng – có hung kiếp khổ mãn, xuất hiện trạng thái không điều hòa của thần kinh thực vật như ngực đầy, phiền kinh (sợ), có chứng trạng thần kinh bụng dẫn đến động mạch chủ bụng cương tức, đồng thời (huyền vựng) chóng mặt, lợm giọng, nôn mửa, nhĩ minh (tai có tiếng ù) khó nghe. Bệnh nhân cảm thấy thượng xung, tâm quí căng tiến, mất ngủ, phiền muộn… có thể cho dùng phương này được.

Uống thuốc này, thượng xung phải giáng, sơ đạo được khí và thủy đình trệ sướng thông. Có lúc ha thấp cũng dùng được.

 thành phần : sài hồ, bán hạ 16g, phục linh, quế chi 12g, hoàng cầm, đại táo, nhân sâm, long cốt, mẫu lệ đều 12g, can sinh khương 4, có tiện bí gia dại hoàng 4g.

    quế chi phục linh hoàng

Trong thời kỳ còn kinh nguyệt, huyết đạo chứng của phụ nữ thường phát sinh có quan hệ tới huyết hành bất toàn (không đầy đủ), hoặc thần kinh thực vật không điều hòa. Phần nhiều loại bệnh nhân này thuộc thực chứng. Khám bụng : từ rốn đến bụng dưới có áp thống đề kháng, sắc mặt hồng triều, có chứng thượng hỏa, ứ huyết tạo nên sự dao động khí, dẫn đến chứng trạng thần kinh phát sinh ra hội chứng màng não … có thể dùng phương này.

Thành phần : quế chi, phục linh, mẫu đơn, đào nhân, thược dược đều 4g.

   Bán hạ bạch truật thiên ma thang :

Bệnh nhân thuộc hư chứng, bẩm sinh vị tràng suy nhược, kiêm có sa dạ dày, có dạ dày ứ nước, vị nội thủy độc thượng xung, ảnh hưởng dịch lâm ba trong tai, dẫn đến huyễn vựng (chóng mặt), đau đầu, nôn mửa … có thể dùng phương này.

Thể hình gày, thiếu máu, phần nhiều ha thấp. Chứng màng não loại hư chứng mà thể chất trì hoãn hay dùng được phương này.

Thành phần : bán hạ, bạch truật, sương truật, trần bì, phục linh đều 12g, mạch nha, thiên ma, thần khúc, hoàng kỳ, nhân sâm, trạch tả đều 8, hoàng bá, can khương, sinh khư đều 4g.

   Câu đằng tán – chứng thần kinh từ tuổi trung niên về sau, hư hoặc trung gian giữa hư và thực, có chóng mặt, đau đầu, đau vai, thượng hỏa … đặc biệt buổi sớm chưa ra khỏi giường vừa mới tỉnh giấc, đã đau đầu kịch liệt, thần kinh thực vật không điều hòa – các bệnh nhân có trạng thái thần kinh thường uất muộn có thể dùng phương này, thường dùng cho sơ cứng động mạch não, dẫn đến đau đầu chóng mặt.

Thành phần : câu đằng, trần bì, bán hạ, thiên môn đông, phục linh đều 12g, nhân sâm, cúc hoa, phòng phong đều 8g, thạch cao 20g, cam thảo, sinh khương đều 4g.

    chân võ thang – bệnh nhân âm chứng, hư chứng, thể lực suy thoái, sắc mặt không tốt, vị tràng hư nhược, dễ phúc tả (ỉa lỏng) và có lãnh chứng hay phát sinh ra hội chứng màng não. Có thể dùng phương này. Các bệnh nhân có vị hàn, lãnh chứng, nội bộ thủy khí động dao, thượng xung, huyễn vựng (chóng mặt), tâm quí can tiến (máy động khẩu trương), lợm giọng, thân thể chao đảo không yên thì thích hợp với phương này.

Thành phần : phục linh, cúc hoa, bạch truật đều 12 – sinh khương 12, bạc hà, phụ tử 4.

Soạn giả trong thực tế điều trị hội chứng màng não, dùng nhiều nhất là phương bán hạ, bạch truật thiên ma thang. Sau đến sài hồ gia long cốt mẫu lệ thang. Quế chi phục linh hoàn, có lúc dùng ngũ linh tán (bệnh có thủy độc). Thanh thượng quyên thống thang (đau đầu do huyết chứng) cũng đều khỏi.