Hỏi: trong bài văn phát biểu về “liệu pháp của hán phương trị chứng nam giới vô sinh”, đã đề cập tới ban hồ phong (ong bò vẽ), loại qui phong (ong rùa) ở miền đông bắc nhật bản có phải cùng giống với ong bò vẽ không?

Trong bài văn nói: “ lấy lộ phong phòng đốt nghiền nhỏ, mỗi ngày uống 6 khắc và dùng liên tục”. Có thể ứng dụng dược liệu này để làm thuốc cường tráng, cường tinh hay không?

Xin thỉ số đạo minh tiên sinh giải đáp.

Đáp: ban hồ phong và qui phong có giống nhau không?

Quyển 2 sách tiêu chuẩn nguyên sắc đồ giám toàn tập do bảo dục xã xuất bản có ghi:

Khoa côn trùng học phân loại ban hồ phong có mấy thứ như sau: cơ ban hồ phong thể to, độc tính mạnh, cho nên mọi người đều biết, nhưng có tên gọi theo địa phương là hùng phong (ong gấu) hoặc qui phong (ong rùa).

Ngoài ra, trong “lộc giác phương ngôn tập” có nói : qui phong tức là ban hồ phong.

“dã biên đại phương ngôn tập” nói: qui phong là ong vàng có hình lớn, cho nên khu đông bắc gọi ban hồ phong là qui phong có thể lý giải được. Do đó thấy rằng hai loại này là giống nhau, có nơi còn gọi là hùng phong.

2/ lượng dùng 6k có lớn quá không? Có thể giảm được không?

6 khắc là liều lượng tối thiểu. Nói chung dụng lượng theo tập quán dân gian có thể rất lớn. Nếu một lần khó uống hết có thể chia từ hai đến ba lần mà dùng, không sợ quá nhiều.

3/ trong hán phương thường dùng tổ ong vò vẽ. Xem trong thư tịch bản thảo, nói chung đều có ghi. Sách quảng từ uyển nói: loại này là loài ong lớn, thân dài 4cm, cánh có màu nâu nhạt trong suốt, ong thợ to độ 3 cm, bộ ngực có màu nâu đen, có vằn ngang màu đen, chót bụng có ngòi gai độc, bị đâm vào có thể chết. Chúng khoét cây làm tổ hình to, có nhiều buồng, chu vi vách tổ có hình cầu nên gọi là “lộ phong phòng, có thể dùng làm vị thuốc”.

Lại nói : sơn phong là cái tên tục của ban hồ phong cũng gọi là qui phong. Tổ ong to đường kính tới 1 thước (ước độ 40 cm), thân màu trắng. Vì chúng hay làm tổ trên cây và lộ thiên dầu dãi trong sương tuyết là loại tốt nhất.

Lộ phong phòng được dùng làm thuốc đã sớm thấy ghi trong “thần nông bản thảo kinh” (thời hậu hán) trong đó nói : vị đắng, bình, chủ kinh giản, khế túng, hàn nhiệt tà khí, điên tật, đối với các bệnh chứng bong gân, toàn thân co quắp, phát cơn sốt rét, dạng phát cơn điên… có công hiệu. Điều thú vị là, sau khi bị ong đốt phát sinh phù sưng đau có thể dùng tổ ong mà chữa.

4/ hiệu quả cường trán, cường tinh của lộ phong phòng.

Trong các y thư cổ, tuy chưa nói đến hiệu quả của cường tinh, nhưng trong hậu thế bản thảo thư có một số tư liệu ghi chép về vấn đề này.

Trong điều hạ lộ phong phòng ở sách bản thảo cương mục có trích dẫn một áng văn có tính khoa trương có liên quan tới vấn đề nói trên, như sau : “người bị âm nuy mà không cương cúng được thì đốt tổ ong nghiền thành bột mịn, dùng nước giếng mới múc lên mà uống có thể chế ngự được 10 cô gái” (khả đương thập nữ).

Trong thiên kim phương cũng nói : người có âm bộ hàn mà suy nhược thì lấy tổ ong đốt lên thành than, mỗi đêm đồ và âm bộ, âm bộ sẽ nóng lên mà bột khởi”.

Hiệu quả cường tinh này tuy gần đây chưa thấy báo cáo nghiên cứu, nhưng xem ra còn trong giai đoạn dùng thử.

* một là chữa chứng hàm chân răng chảy mủ (nùng lậu) ngoài việc uống trong bột lộ phong phòng ra, có thể dùng bột đó thay nha cao mà sát răng hàng ngày, hiệu quả tốt. Có người chỉ dùng một tháng hiệu quả rõ nét.

* hai là, dùng chữa ung đinh, viêm vú, đau răng mà thu hiệu quả kỳ diệu. Sau 2-3 giờ uống thuốc đã hoàn giải cơn đau. Chữa ung đinh nghiêm trọng có người chỉ dùng trong một tuần, căn bệnh đã tiêu và khỏi hẳn. Cách dùng là lấy tổ ong chia đôi : một nửa không cần gia công gì (dùng sống) cứ thế nghiền thành bột, qua rây kỹ bỏ tạp chất và lấy bột mịn), một nửa khác sao qua trên lửa rồi cũng nghiền thành bột, cũng rây kỹ bỏ tạp chất chỉ lấy bột mịn. Cuối cùng, trộn hai thứ với lượng bằng nhau mà sử dụng hỗn hợp ấy mỗi lần 3-4 khắc, một ngày dùng 2-3 lần. Phép này không gây tác dụng phụ.

Ngoài ra, phu nữ sau khi đẻ, sữa ra không đủ, lấy tổ ong và thục địa bằng lượng nhau đem sao đen dùng hồ chế thành viên to bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần uống 50 viên. Một ngày 2-3 lần. Uống thuốc với nước sắc đại mạch sẽ có hiệu quả. Liên tục dùng trong hai tuần thì kiến hiệu. Trong khi dùng thuốc phải kiêng cá. Trong thành phần dầu cất (huy phát dụ) của tổ ong có chất độc. Cho nên phải lấy lửa nhỏ nướng qua sau mới được dùng. Như thế ta dễ nghiền nhỏ đồng thời an toàn hơn. Bây giờ người ta đã biết trong thành phần lộ phong phòng có nhục độc khấu tố, là thành phần chủ yếu. Trong đó có các chất khác dạng nhựa cây có chất acid và huy phát du có độc.

Theo “trung dược đại từ điển”, theo kết quả báo cáo ở trung quốc liên quan đến thực nghiệm dược lý của lộ phong phòng đã nói rõ có khả năng ngưng kết huyết dịch. Kích thích tim đập và tác dụng lợi tiểu. Ngoài ra thành phần huy phát du có thể tẩy sán, nhưng độc tính mạnh có thể gây ra viêm thận cấp cho nên nhận định là không thể dùng làm thuốc khử trùng được. Về phương diện lam sàng đã có báo cáo các ca trị hữu hiệu chứng viêm tuyến vú và chứng cảm nhiễm hóa mủ.