Bò sữa có mắc nhiều chứng bệnh không? Và gồm những loại bệnh gì?
Thông thường nói đến bò là ai cũng nghĩ đến sức mạnh “dễ nể” của nó, vì nếu không mạnh bạo thì làm sao kéo được xe và cày bừa? Thế nhưng bò cũng mắc nhiều chứng bệnh, dù đó là bò sữa được nuôi trong chuồng được ăn uống bổ dưỡng và căm sóc kỹ.
Bò sữa mắc nhiều loại bệnh, ngoài những bệnh thông thường còn có các bệnh truyền nhiễm, bệnh ký sinh trùng và bệnh sinh sản. Trong những loại bệnh này, có nhiều bệnh khó chữa, dễ dẫn đến tử vong, nếu chữa trị không kịp thời và không … đúng thầy đúng thuốc.
Phương pháp nào ngăn ngừa được nhiều bệnh cho bò?
Ngoài một số bệnh có thể chích ngừa theo định kỳ, ta nên cố gìn giữ sức khỏe cho bò bằng cách cho ăn uống bổ dưỡng, giúp bò mập mạp dể có sức đề kháng tốt. Mặt khác, nên cho bò vận động ngoài trời, được tắm nắng đầy đủ và chuồng trại phải thoáng mát và thường xuyên quét dọn sạch sẽ …
Làm sao ngừa được các bệnh truyền nhiễm?
Bệnh truyền nhiễm của bò như bệnh lao, bệnh lở mồm long móng, bệnh tụ huyết trùng … là những bệnh dễ lây lan từ bò bệnh sang bò mạnh. Bệnh này là do vi khuẩn và vi rút gây ra, mức tác hại rất khủng khiếp. Hễ trong chuồng, thậm chí trong vung có một con bị bệnh thì sau đó cả bầy đàn sẽ bị lây nhiễm.
Đã có thuốc Vaccine đẻ chích ngừa cho bò theo định kỳ 6 tháng một lần, giúp bò được miễn dịch trong suốt thời gian đó.
Chích ngừa Vaccine là đưa vào cơ thể bò mầm bệnh đã dược làm cho suy yếu, cơ thể bò đã sản sinh ra kháng thể để chống lại mầm bệnh.
Khi chính Vaccine ngừa bệnh truyền nhiễm nên chích hết cả bầy bò đang nuôi trong chuồng, trừ những con có trường hợp sau đây :
- Bò đang bị bệnh ký sinh trùng.
- Bò suy dinh dưỡng nặng.
- Bê dưới 4 tháng tuổi.
- Bò đang suy kiệt hoặc bị bệnh.
- Bò mới chửa được một vài tháng.
- Bò còn vài tháng nữa đẻ.
Bệnh ký sinh trùng là bệnh gì?
Bệnh ký sinh trùng như tiêm mao trùng, giun đũa ở bê, ve bò là vật sống bám vào bò làm giảm năng xuất và tiêu hao dần sinh lực của vật ký chủ.
Thường thì những người nuôi bò sữa đều biết đến các bệnh này, nhưng đa số họ ít quan tâm , xem thường đến tác hại to lớn của nó nên lơ là trong việc phòng ngừa và chữa trị.
Có nhiều loại ký sinh trùng như :
- Ký sinh trùng đường hô hấp : có giun phổi.
- Ký sinh trùng đường ruột : có sán dây, giun đũa.
- Ký sinh trùng đường máu : có tiêm mao trùng …
- Ký sinh trùng ngoài da : có ve, nấm
Bò bị bệnh tụ huyết trùng có những triệu trứng gì giúp ta dễ dàng biết được?
Đây là bệnh xảy ra cho bò quanh năm, nhưng nhiều nhất là mùa mưa. Bệnh do một loại vi khuẩn sống trong đất, theo nước mưa ra tận các ao hồ và đồng cỏ. Khi cắt cỏ về nuôi bò, hoặc thả bò ra ăn phải cỏ nhiễm khuẩn này sẽ mắc bệnh.
Bò bị bệnh sốt trên 40 độ, nên mỏi mệt, đi đứng khó khăn. Bò bị bệnh này còn có những triệu chứng như sau :
- Niêm mạc ở mắt, mũi trước đỏ sau trở nên xám ngắt.
- Nước mắt, nước mũi và nước bọt liên tục chảy ra.
- Bò bị sưng hầu, viêm màng phổi nên thở khó khăn có con còn bị nghẹt thở nữa.
- Bò không ăn uống dược nên gầy còm.
- Khi bệnh nhẹ thì nước tiểu màu vàng, còn nặng thì đỏ như máu.
Bò bị trướng bụng, trước táo bón, sau tiêu chảy, trong phân có lẫn niêm mạc ruột lẫn máu.Nếu bê mà bị bệnh nặng như thế này thì không có còn cách chữa, còn bò lớn khi bị bệnh tụ huyết trùng, nếu trở nên ác t1nh cũng chết rất nhanh. Trước khi chết, bò bệnh trở nên điên loạn, cụng phá chuồng trại rất dễ sợ.
Cách phòng ngừa và chữa trị bệnh Tụ huyết trùng ra sao?
Bệnh tụ huyết trùng do vi khuẩn pasteureiia muntocida bước đầu xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng máu. Trong đàn chỉ càn có một con bị bệnh này thì cả bầy đàn bò mạnh trong chuồng cũng sẽ bị bệnh luôn, vì bệnh lây lan rất nhanh. Nếu không có biện pháp hữu hiệu chặn đứng lại thì dễ biến thành dịch trong một vùng rộng lớn.
Bệnh lây lan nhanh qua các dụng cụ chăn nuôi ; trong đó có máng ăn, máng uống ; qua vật nuôi như chó, mèo, gà vịt, chuột bọ…
Bệnh tụ huyết trùng có thể phòng ngừa được bằng cách chích Vaccine tụ huyết trùng cho tất cả bò khỏe mạnh,cho bò phòng ngừa được 6 tháng. Ngoài ra ta phải thường xuyên vệ sinh chuồng trại cho sạch sẽ, và cho bò ăn uống bổ dưỡng.
Khi bò mới chớm bệnh ta nên trị bằng các loại thuốc kháng sinh như Streptomycine, hoặc thuốc Trramycine (chích bắp) và nếu cần trợ sức với Vitamin C, Vitamin B1 và Calcium gluconate.
Bệnh lở mồm long móng có phải là bệnh tuyền nhiễm?
Lở mồm long móng cũng là một bệnh truyền nhiễm lây lan nhanh và cũng gây thành dịch. Bệnh này gây ra do một siêu vi trùng rất nhỏ bằng 10 phần triệu milimét, đến nỗi mắt thường không sao thấy được !
Loại siêu vi trùng này xâm nhập qua đường tiêu hóa, nó có trong nước bọt, nước tiểu và phân của các bò bệnh.Bệnh được truyền đi qua dụng cụ chăn nuôi, qua gia súc gia cầm và qua cả người nuôi. Người nuôi do thường xuyên tiếp xúc với bò bệnh, chó, mèo, gà lại mang mầm bệnh qua các chuồng khác, nên vi trùng mới có cơ hội tốt mà lây lan ra diện rộng được.
Triệu chứng của bò khi mắc bệnh nở mồm long móng ra sao? Và cách chữ trị?
Bò mắc bệnh lở mồm long móng thường có những triệu chứng lâm sàng dẽ thấy sau đây :
- Do bị sốt cao trên 40 độ nên miệng và mũi bò đều khô.
- lưỡi bò phồng rộp lên, còn má, môi, nứu răng nổi chi chít những mụn to bằng hột bắp gây cho bò đau nhức cực độ nên dù đói cũn không thể ăn uống được.Các mụn này sau vài ngày đã nở loét gây đau nhức hơn.
- Các kẽ chân bò cũng lở nhiều mụn nước, các móng long ra và chân bò sưng to khiến bò không thể đi đứng được, mà chỉ nằm bẹp một chỗ.
Bệnh lở mồm long móng hiện nay chưa có thuốc đặc trị, nhưng đã có thuốc Vaccine phòng ngừa. Khi phát giác trong chuồng có bệnh thì nên nhanh chóng nuôi cách ly bò đó ra nơi khác, đẻ tránh bệnh lây lan ra khác bò mạnh khác.Tốt nhất là báo ngay cho cơ quan thú y tại địa phương mình biết ngay để giúp đỡ cho
Do chưa có thuốc đặc trị, nên hiện nay bò bệnh chỉ có cách … dùng chất chua như chanh, khế để chà sát khử trùng nơi có mụn lở loét như ở miệng, ở chân, móng, hy vọng cũng lành được.
Bò bị bệnh dịch tả có những triệu chứng gì?
Bệnh dịch tả bò do virus gây ra và lây nhanh từ tất cả bò bệnh sang tất cả bò mạnh trong vùng. Bệnh này nguy hiểm ở chỗ có thể gây thiệt hại rất lớn cho đàn bò với tỉ lệ chết cao nhất, trong thời gian nhanh nhất, nếu không có biện pháp hữu hiệu chặn đứng kịp thời. Nếu chăn thả ngoài đồng, ngoài bãi hàng trăm con, vài trăm con mà trong đó có một con bị nhiễm khuẩn thì trọn bầy đàn cũng đễ vướng bệnh luôn, vì bệnh này lây trực tiếp qua đường tiêu hóa, qua nước miếng, nước tiểu, phân.
Cũng như các bệnh truyền nhiễm khác của bò, bệnh dịch tả cũng lây gián tiếp qua đường chăn nuôi có sẵn trong chuồng, qua những người có nhiệm vụ hằng ngày phải lui tới chuồng trại để chăm sóc bò, và qua các loại gia súc gia cầm lúc nào cũng lảng vảng quanh các chuồng trại, nên chúng truyền bệnh nhanh chóng từ nơi này sang nơi khác.
Bò bị bênh dịch tả thường biểu hiện những triệu chứng sau đây :
- Bò bệnh bị viêm sốt cao trên 40 độ nên mệt mỏi, ủ rủ.
- Niêm mạc mũi miệng của bò nổi lên những mụn nhỏ tụ máu.
- Mắt bò bệnh có nhiều ghèn.
- Nước mũi chảy liên tục.
- Bò bỏ ăn uống.
- Bò tiêu chảy phân màu nâu, mùi tanh hôi.
- Bò xuống sức rất nhanh, nằm liệt một vài ngày rồi chết.
Cách phòng ngừa và chữ trị bệnh dịch tả bò ra sao?
Muốn phòng ngừa bệnh dịch tả bò, ta nên chích ngừa Vaccine dịch tả bò cho tất cả bò mạnh nuôi trong chuông.
Còn cách điều trị là khi phát giác có bò bị bệnh này, ta nên làm nhanh hai việc trong một lúc là cho người đến báo gấp cho cơ quan thú y gần nhất để nơi đây có hướng chữa trị và ngăn chặn mầm bệnh lây lan ra diện tích rộng đồng thời cách ly bò bệnh và tẩy trùng kỹ mọi ngóc ngách chồng trại cho sạch sẽ. Bò mới bị chớm bệnh nên chữa trị bằng huyết thanh dịch tả bò.
Bệnh giun đũa có làm bê chết.
Giun đũa sống ký sinh trong ruột những bê dưới ba tháng tuổi, chúng rút tỉa những chất bổ dưỡng trong ruột bê mà sống và sinh sôi nẩy nở ra từng nùi nên bê thân xác gầy còm, bụng ỏng lưng còng, đi đứng lạng quạng không vững. Bụng bê càng ngày càng to, căng cứng như chửa nghén gần ngày sinh, hết đứng lại nằm, ăn uống uể oải.
Nguyên nhân bê mắc bệnh này là lúc nhỏ không được chăm sóc kỹ, không dược nuôi nấng kỹ, như nhốt trong cũi chật hẹp, ẩm thấp không hợp vệ sinh, và nhất là sống thiếu sữa mẹ.
Đi thăm các chuồng bò sữa thỉnh thoảng ta cũng bắt gặp nhiều con bê bị bệnh này. Phần lớn, chúng là bê đực, thiếu sữa bú nên suy dinh dưỡng. Do đó, chúng lê la đây đó ăn bậy uống bạ, tạo cơ hội tốt cho giun đũa xâm nhập và cơ thể .
Bệnh này nếu không chữa trị từ đầu, bê sẽ bị kiệt sức dần mà chết. Nên cho bê uống thuốc pipera-zine với liều lượng 2gr cho 10kg thể trọng, và chỉ uống một lần thôi.
Tác hại của ve bò ra sao !
Ve bò là sinh vật nhỏ hơn hột đậu phộng, sống ký sinh ngoài đa bò, chuyên hút máu bò mà sông. Giống này sinh sản rất nhanh, không những ngay trên thân mình ký chủ, mà còn đẻ trứng trong nhũng đống rác rưởi, trong các bụi cỏ khô ở ngoài đồng tạo thành những ổ ve đông đảo như kiến cỏ. ve sống được bằng cách hút máu của châu bò, khi no nê thì mình căng phồng lên. Bò bị ve hút máu nếu chỉ năm mười con trên mình thì không đáng ngại, nhưng nếu không trị để chúng bu nên khắp người cả ngày thì ốm yếu rất nhanh, thân xác tiều tụy vì mất máu quá nhiều, dễ dẫn đến tử vong.
Bò sữa nuôi trong chuồng do số lượng ít nên ngày nào chúng cũng được chủ nuôi tắm kỹ, dù ve có bu bám cũng không nhiều nên ít ai quan trọng hóa đến bệnh. Nhưng với bò nuôi thả ngoài đồng cỏ với bầy đàn lớn thì hãy cảnh giác với bệnh ve này.
Ở ngoài đồng cỏ, khi ve đã hút máu bò no bụng nó đễ dàng rơi xuống đất, rồi tìm chỗ đẻ trứng, trứng nở thành từng tổ con lúc nhúc như kiến cỏ, rồi mạnh con nào con nấy tứ tán ra khắp nơi … Khi bò kiếm ăn đến đâu là có sẵn từng bụm ve bu đến đó. Chúng bám vào chân bò rồi bò nhanh lên mình bò, tha hồ hút màu. Thử hỏi mỗi ngày bò bị ve hút máu nhiều thì sức đâu chịu đựng thấu ! Đã thế, ve bò còn nguy hiểm ở chỗ chúng còn truyền nhiễm những bệnh ký si nh trùng đường máu, dễ gây nguy hiểm đến tánh mạng bò.
Cách tiêu diệt ve bò ra sao
Bò nuôi chuồng mà có ve chữa trị rất dễ, nhưng với bỏ thả ngoài đồng lúc nào cũng có ve lúc nhúc ngoài đông thì làm sao trị nổi? Khổ nỗi giống này có sức đề kháng rất cao, dù phun xịt thuốc cũng phải nhiều lần mới mong tận diệt được.
Trị ve trên mình bò bằng cách phun xịt lên khắp mình bò với thuốc Dipterex, pha với nồng độ 1% là đủ. Thuốc Dipterex rất độc, kỵ cho vào mắt bò và cũng ki5 khi bò liễm phải. Vì vậy, trước khi phun thuốc nên cột mũi bò sát vào cột để bò không thể quay lại liếm láp trên thân mình. Chỉ khi nào bộ lông bò hoàn toàn khô ráo, hơi thuốc đã tiêu tan thì lúc đó mới nới dây mũi dài ra cho bò tự do lui tới.
Trị ve khắp chuồng trại thì pha dung dịch thuốc Dipterex với lồng độ 3%để phun khắp nền chuồng và chung quanh khu vực chuồng trại, như vậy mới hy vọng tận diệt hết nấm mốc của ve bò. Điều xin được lưu ý trước khi phun xịt thuốc trừ ve trong chuồng trại, nên dẫn bò ra khỏi khu vực chuồng đẻ chánh ảnh hưởng xấu đến chất độc của thuốc …
Trường hợp nào bò bị viêm vú?
Có nhiều nguyên nhân khiến bò bị viêm vú; như chuồng trại quá dơ bẩn lúc nào cũng tràn ngập các loại vi trùng, vi khuẩn; bầu vú hay các núm vú bị chầy xước, do vắt sữa không đúng kỹ thuật…mới có cơ hội để xâm nhập vào bầu vú .
Thường bò bị viêm vú là bò cao sản. Trong chu kỳ sữa, bò có thể bị viêm vú bất cứ núc nào, nhưng đáng no ngại nhất là giai đoạn ngay sau những ngày bò mới đẻ và giai đoạn sắp cạn sữa.
Bệnh trạng bò bị viêm vú ra sao?
Thường thấy có hai dạng viêm vú ở bò sữa :đó là viêm vú lâm sàng và viêm vú tiềm ẩn. Trong hai dạng viêm này, với bò cao sản, dạng viêm lâm sàng xẩy ra nhiều hơn dạng kia.
- Viêm vú lâm sàng rất rễ phái hiện vì bầu vú sưng to toàn bộ hay sưng một phần, nơi sưng ửng đỏ và nóng ran lên. Khi ta đụng vào bầu vú bò tỏ ra đau đón và giở cao chân lên đá. Nơi vú bị viêm, sữa vắt ra không bình thường mà bị vón cục lợn cợn, hoặc đông thành sợi; mầu sữa không trắng, không vàng kem như trước mà là lại trở nên mầu hồng, có khi còn lẫn lộn cả máu mủ. sữa này nấu lên sẽ vón cục lại nên không bán được. Bò bị sốt cao, đau đớn và bỏ cả ăn uống.
-Viêm vú tiềm ẩn khó phát hiện vì bên ngoài bầu vú không thấy sưng, không nóng, sờ vào bò cũng không cảm thấy đau. Nếu bóp mạnh vào chỗ sưng bên trong, nhiều con cũng có cảm giác đau đớn, nhưng chỉ gở nhẹ chân nên một cái rồi thôi.Đối với bò bị viêm vú tiềm ẩn sản lượng sữa cứ giảm dần và phẩm chất sữa cũng kém sút, bán không được.
Bò bị viêm vú tiềm ẩn không phải là chuyện đáng mừng, mà trái lại là đáng lo, vì khó phát giác ngay được nên chúng ta không chữa tri6 dứt điểm kịp thời, khiền bệnh lây lan nhanh sang các bò mạnh khỏe khác. Cách lây lan của vi khuẩn qua các dụng cụ vắt sữa, và qua người vắt, vắt từ bò này sang bò khác, chuồng này sang chuồng khác …
Điều trị bệnh viêm vú của bò là chuyện không dễ, tốt hơn nên nhờ sự giúp đỡ của Bác sĩ Thú Y. Cần được điểu trị để mau dứt bệnh, mới không bị thiệt hại năng :
- Sữa không bán được trong suốt thời gian bò bị bệnh viêm vú.
- Sữa bị giảm sút.
- Bò có thể bị teo vú, xơ cứng bầu vú hoặc nguy hơn là hoại tử, gặp trường hợp này chỉ còn cách loại thải bán thịt !
Tại sao bò mẹ trước ngày đẻ chân bị yếu, đi dứng khó khăn?
Nhiều bò mẹ trước khi đẻ một tháng hoặc vài tuần, chân chúng trở nên yếu, cơ hồ đứng không vững, đi lại lập cập khó khăn. Đây là điều rất đáng lo, vì bò đã có triệu chứng bị bại liệt.
Đa số bò bị bại liệt này thường là bò nuôi nhốt trong chuồng lâu ngày, ít khi được cho ra ngoài vận động. Đã nuôi tù túng lại ăn uống thiếu dinh dưỡng nhất là chất khoáng, nên bộ khung xương của bò bị yếu ớt. Thay vì bò chửa cần cung cấp nhiều Calci và Phosphore để vừa nuôi thân bò mẹ, vừa cung cấp cho sự phát triển của bào thai càng ngày đòi hỏi càng nhiều. Do thiếu khoáng trầm trọng, bò mẹ phải dồn chất khoáng trong xương mình để nuôi bào thai nên nó mới bị chứng yếu chân đến nỗi đi không vững.
Nếu không chữ trị kịp thời thì gần đến ngày đẻ, hoặc sau khi đẻ xong, bò mẹ sẽ bị bại liệt, cả ngày chỉ nằm một chổ.
Cần phải cho bò ăn thêm chất khoáng như bột xương, bột sò, chích Vitamin ADE để bổ sung cấp thời số lượng chất khoáng chất đang bị thiếu hụt trâm trọng trong cơ thể bò. Nếu bò có triệu chứng bò năng hơn, cần phải có sự can thiệp kịp thời của bác sĩ thú Y mới được.
Nguyên nhân gì bò bị bệnh chướng hơi và dễ chết?
Đây là một loại bệnh đặc biệt của bò nói riêng và của động vật có bốn túi như dê, cừu cũng thường mắc phải. Bệnh này không lây, chỉ con nào vướng bệnh mới bị bệnh, và cũng không có cách nào để ngăn ngừa trước. Bò đang ăn hoặc đứng nhanh cỏ bình thường, tự nhiên nó ngưng ăn, ngưng nhai, trông bần thần ra.Trong khi đó bụng bò cứ to phình ra, to tướng lên, khiến bò ngã nghiêng xuống, bốn chân duỗi ra quơ quà trong không khí rồi chẳng mấy chốc cứng đơ ra, và mắt trợn ngược, thở không ra hơi. Nhìn con bò bệnh lúc đó, nếu ai chứng kiến lần đầu chắc chắn sẽ không tránh được sự hốt hoảng và lo sợ. Cần phải có cách chữa trị kịp thời, nếu không bò sẽ chết rất nhanh.
Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh chướng hơi này : chẳng hạn bò ăn quá nhiều cỏ ướt, do chúng độc vì thức ăn đã thiu khiến khí lên men và nở rạ cỏ và dạ tổ ong trong dạ dày khiến hơi trong bụng tích tụ lại, căng cứng ra khiến bò khó thở, bí tiểu tiện và cũng không ợ lên được.
Cách chữa trị bệnh chướng hơi?
Không cần đợi đến lúc bò ngả xuống, mắt đứng tròng, miệng sủi bọt mép mới lo chữa trị, vì như vậy là bệnh đã quá nặng. Phải làm sao cho hơi trong bò thoát hết ra ngoài qua đường miệng, mũi hoặc hậu môn thì mới cứu sống được.
Cách nhanh nhất và hiệu quả nhất mà chỉ bác sĩ thú Y mới dùng, đó là dùng ống Trocart thọc vào dạ dầy cò của bò để để hơi xì ra giúp bò không còn ngộp thở nữa.Còn theo cách dân gian xưa nay thường làm là dùng ít cỏ khô và lá sả tươi ung khói trước mũi bò để bò sặc khói mà xịt hơi ra. Có người còn dùng vải khô sạch, hay rơm khô chà xát lên khắp vùng bụng để kích thích sự hoặc động ở dạ cỏ dể bò ợ hơi ra … khi bụng đã xẹp, bò tự đứng dậy và ăn uống bình thường …
Cho bò uống thuốc bằng cách nào?
Nên dùng một lóng tre, một đầu giữ lại mắt, đầu kia dùng dao vạt hơi nhọn. khi cho bò uống thuốc, nếu thuốc viên thì nên chộn thêm nước, đổ vào ống tre rồi cầm dây mũi bò đưa lên cao khiến bò phải ngước mõm lên, ta thọc lóng tre vào khéo mồm rồi rốc thuốc vào cho bò uống từ từ.
|
