Còn gọi là hòa mẻ, hòe hoa mê, hòe hoa

Tên khoa học Sophora japonica L

Thuộc họ Cánh bướm Fabaceae (Papilionaceae)

Người ta dùng hoa hòe hay hòe hoa (Flos Sophorae Japonicae) là hoa chưa nở phơi hay sấy khô của cây hòa. Nhiều khi người ta dùng cả quả hòe hay hòe giác (Fructus Sophorae japonicae)

A. Mô tả cây

Cây hoa hòe là một cây to cao 5-6m. Lá kép lông chim sẻ , mọc so lẻ, mỗi lá có từ 7-17 lá chét. Hoa mọc thành bông, cánh bướm vàng trắng. Quả là một giáp dài hoặc hơi cong. Giữa các hạt quả hơi thắt lại. Mùa hoa: các tháng 7 8,9 (hình 232)

B. Phân bố, thu hái và chế biến.

Cây hòa mọc hoang và được trồng khắp nơi ở nước ta, vì trước đây người ta dùng để uống nước cho mát và dùng để nhuộm màu vàng. Hàng năm khả năng ta có thể thu mua rất nhiều, thừa dùng trong nước. Nhưng gần đây nhu cầu xuất khẩu lớn cho nên ta đang phát triển trồng. Trồng bằng hạt hoặc bằng dâm cành. Sau 3-4 năm bắt đầu thu hoạch. Cây sống lâu, càng những năm sau thu hoạch càng cao. Hoa phải hái lúc còn nụ mới chứa nhiều hoạt chất. Phơi hay sấy khô.

C. Thành phần hóa học

Trong hoa hòe có từ 6-30% rutin (rutozit( .Rytin là một glucozit, thủy phần sẽ cho quexitin hay quexetola C₁₅H₁₀O₇, glucoza và ramnôza.

Trong quả cũng có rutin. Rutin là một chất có tinh thể hình trâm nhỏ màu vàng, hay trắng vàng, tan trong 10.000 phần nước,650 phần rượư, tan nhiều trong ruợu metylic và dung dịch kiềm, không tan trong ête clorofoc và benzen. Khi tan trong dung dịch kiềm , vòng cromon bị phá, dung dịch có màu vàng, nhưng tính chất không ổn định, thêm axit vào có thể kết tủa

Chú thích

Rutin còn có thể chế từ lúa mạch ba góc (xem vị này) hoặc một loài bạch đàn (Eucalyptus macrohyncha) chưa thấy trồng ở nước ta.

D. Tác dụng dược lý

Rutin là một loại vitamin P, có tác dụng tăng cường sức chịu đựng của mao mạch. Chữ P là chữ đầu của chữ permeabilite có nghĩa là thấm. Ngoài rutin có tính chất vitamin P ra, còn nhiều chất khác có tính chất đó nữa như esculozit, hesperidin (trong vỏ cam)

Rutin có tác dụng chủ yếu là bảo vệ sức chịu đựng bình thường của mao mạch. Thiếu chất vitamin này tính chất chịu đựng của mao mạch có thể bị giảm, mao mạch dễ bị đứt vỡ, hiện tượng này trước đây người ta chỉ cho rằng do thiếu vitamin C mà có, gần đây mới phát hiện sự liên quan đối với vitamin P

Theo Parrot , cơ chế, tác dụng của vitamin P như sau: Vitamin P làm giảm sự phá hủy của adrenalin trong cơ thể. Đồng thời Parrot cũng phát hiện rằng adreanlin cũng có tác dụng tăng sức chịu đựng của mao mạch, nhưng tác dụng này đối với huyết áp lại không giống, cần tiêm 10 đến 30 phút trước thì tác dụng mới xuất hiện và kéo dài giờ. Do đó Parrot cho rằng vitamin P cản trở sự phá hủy của adrenalin trong cơ thể vì sức chịu đựng của mao mạch được tăng cường.

Theo Hoàng Chiêu Đức (Trung nam y học tạp chí, 1952)

1. Nước sắc hoa hòe đã lọc bỏ rutin đi rồi vẫn làm giảm huyết áp của chó đã gây mê

2. Có tác dụng hưng phấn nhẹ đối với tim cô lập của ếch.

3. Có tác dụng kích thích sự bài tiết củ niêm mạc ruột.

Một tác giá khác (Trung quốc 1952) có nghiên cứu trên tử cung có thai và không có thai đều thấy có tác dụng kích thích và đối với chó gây mê có tác dụng lợi tiểu tạm thời