Màn kinh tử mọc hoang rất nhiều ở khắp nơi trong nước ta. Loại 1 lá chét rất phổ biến, ở dọc bờ biển các tỉnh Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh. Còn mọc ở các ven biển Trung Quốc và Malaixia cũng có.
Màn kinh tử có hình dáng rất đặc biệt: Hình cầu đường kính 5-6mm, mặt ngoài màu nâu đỏ đen, hơi phủ lớp phấn màu trắng tro (nếu soi kính sẽ thấy lông). Trên đỉnh có lỗ hơi lõm xuống, phía cuống có đài tồn tại 1/2-2/3 quả, phía trên đài chia 5 hay 2 thuỳ. Vỏ ngoài mỏng, vỏ giữ xốp, vỏ trong màu xám vàng, chất nhẹ nhưng chắc, cắt ngang như có dầu, màu trắng, có 4 ngăn, mỗi ngăn có 1 hạt. Vị đắng, mùi thơm đặc biệt.
C. Thành phần hoá học
Trong màn kinh tử có tinh dầu. Trong tinh dầu có camphen, pinen (55%), ditecpen ancola C20 H32O (2%) và tetpenylaxetat và vitamin A.
D. Công dụng và liều dùng
Theo tài liệu cổ, màn kinh tử vi cay, đắng tính hơi hàn, vào 3 kinh can, phế và bàng quang. Có tác dụng tán phong nhiệt. Dùng chữa đầu nhức mắt hoa, mắt đau.
Hiện nay màn kinh tử là một vị thuốc có tác dụng chữa cảm mạo, sốt, nhức đầu, nhức bên thái dương, đau nhức trong mắt, mặt mũi tối tăm, còn có tác dụng giảm đau
Ngày uống 6-12g dưới dạng thuốc sắc hoặc với liều2-3g dưới dạng thuốc bột.
Đơn thuốc có màn kinh tử dùng trong nhân dân
1. Chữa thiên đầu thống:
Màn kinh tử 10g, cam cúc hoa 8g, xuyên khung 4g, tế tân 3g, cam thảo 3g, bạch chỉ 3g, nước 600ml, sắc đặc còn 200ml. Chia uống trong ngày (Diệp Quyết Tuyền.)
Đơn thuốc chỉ có một vị màn kinh tử:
Màn kinhtử 80g, rượu uống (30-40 0) một lít. Ngâm khoảng 10 ngày uống 2 lần, mỗi lần từ 10-15ml.
2. Bài thuốc làm cho tóc đen và dài
Màn kinh tử và hàn chi (mở gấu) hai vị bằng nhau, trộn với giấm thanh để bôi vào tóc (theo sách cổ Thánh huệ phương ghi lại trong bản thảo phương mục).
3. Sưng vú
Khi mới bị, dùng màn kinh tử sao giòn, tán nhỏ, mỗi lần uống 4g hoà với rượu, gạn lấy rượu uống còn bã đắp lên vú (theo Đặng Huệ Phương ghi lại trong bản thảo cương mục).
Chú thích:
Trong sách Đông y người ta có ghi những vị hư không nên dùng màn kinh tử sợ sinh đờm, những người đau mắt đỏ, huyết hư không phải phong tà chớ dùng.Tại Malaxia nhân dân rất hay dùng lá màn kinh tử đẻ chữa mọi bệnh. Ngoài ra họ còn dùng tán nhỏ cho vào gạo hay nơi để vải vóc để chống côn trùng khỏi ăn gạo hay phá hỏng vải.
