Cỏ màn trầu còn gọi là gưu cân thảo, sam tử thảo, cỏ vườn trầu, cỏ chỉ tía, cỏ đáng, cỏ bắc, cheung kras (Campuchia), mia pak kouay (Lào). Tên khoa học Eleusine india (L) Gaertin. (Cynosurs india L) Thuộc họ lúa Poaeae (Gramineae).
A. Mô tả cây
Cỏ sống hằng năm, rể khoẻ, mọc thành cụm, thân mọc thẳng hoặc bò, cao chừng 10-60cm. Lá mềm, hình cải, dài 10-30cm, rộng 3-7mm, bẹ lá có lông. Cụm hoa mọc thành bông, gồm 5 đến 7 bông mọc ở ngọn và có đến 2 bông khác mọc thấp hơn trên cán hoa, trông giống như ngọn tay. Mùa hoa vào hạ thu, quả thuôn dài ngần như 3 cạnh, daì 1,5mm.
B. Phân bố, thu hái và chế biến
Cỏ mần mọc hoang ở bãi cỏ, vệ đường ở khắp nước ta.Còn mọc ở Campuchia, Lào, Trung Quốc và các nước nhiệt đới và á nhiệt đới khác. Gia súc hay ăn, còn dùng để làm thuốc (toàn cây). Mùa thu hái gần như quanh năm.
C. Thành phần hoá học
Chưa thấy có tài liệu nào nghiên cứu về hoạt chất chữa bệnh. Có tác giả thấy trong cỏ mần trầu có axit xyanhydric, tuy nhiên trâu bò và súc vật ăn không có hiện tượng trúng độc.
D. Công dụng và liều dùng
Cỏ mần trầu là một vị thuốc trong nhân dân. Người ta coi mần trầu là một vị thuốc mát, có tác dụng chữa sốt, làm cho ra mồ hôi, chữa sốt rét. Còn có tác dụng làm cho mát gan.
Ngày dùng 60-100g cỏ khô, hoặc 300-500g cỏ tươi.
Đơn thuốc có cỏ mần trầu chữa cao huyết áp
Nhổ toàn cây, cả rể, rửa sạch, thái hay băm nhỏ, cân chừng 500g, giã nát, thêm chừng một bát nước đun để nguội. Vắt lấy nước cốt. Lọc qua vải, thêm ít đường vào cho ngọt mà uống, ngày có thể uống 2 lần, vào sáng và chiều (Kinh nghiệm nhân dân miền Nam, do ông Thanh truyền lại). |