Đặc trưng của xơ cứng gan ( cirrhosis) thường có biểu hiện là dạng cứng nhắc ở gan và xơ sợi hoá gan ở diện rộng. Đó là hoại tử tế bào gan gây nên. Căn cứ vào nguyên nhân gây bệnh để phân loại, hiện nay phân chia xơ cứng gan thành nhiều loại:

- Xơ cứng gan do chất cồn.

- Xơ cứng gan do viêm gan virus.

- xơ cứng gan do chất hoá học. (thuốc).

- Xơ cứng gan do ứ tích dịch mật.

- xơ cứng gan do dinh dưỡng không tốt.

Trên lâm sàng có khi cũng có thể căn cứ vào sự phân loại bệnh lý, chia ra thành :

- Loại có u cục cứng nhỏ ( tương đương với xơ cứng gan do mạch cửa trước đây).

- Loại có u cục cứng to ( tức xơ cứng gan sau khi bị hoại tử).

- Loại hỗn hợp ( tồn tại đồng thời cả 2 loại trên).

- Loại ngăn cách không hoàn toàn hoặc lại có nhiều tiểu diệp (chủ yếu biểu hiện xơ cứng gan do trùng hút máu gây nên).

Sau đây căn cứ vào phân loại bệnh lú học lần lượt trình bày về những đặc điểm xơ cứng gan do mạch cửa, xơ cứng gan sau khi bị hoại tử, xơ cứng gan do dịch mật gây nên:

1/ Xơ cứng gan do mạch cửa gây nên:

Là loại hình xơ cứng gan thường gặp nhất, chiến khoảng nửa số những ca bệnh xơ cứng gan. Nguyên nhân gây nên xơ cứng gan do mạch cửa có rết nhiều: có trường hợp là do bệnh di truyền gây nên, có trường hợp là do trúng độc rượu cồn gây nên, có trường hợp là do trúng độc thuốc hoá học gây nên, có trường hợp là do dinh dưỡng không tốt gây nên… Nguyên nhân gây bệnh thường gặp của xơ cứng gan là viêm gan do virus nhiều nhất. Trong virus viêm gan các loại chủ yếu là virus viêm gan B gây nên những ca bệnh xơ xứng gan. Loại viêm gan không phải A, không phải B cũng có trường hợp gây nên xơ cứng gan. Diễn biến của viêm gan cấp tính thành xơ cứng gan thường phải qua giai đoạn viêm gan phát triển thành mạn tính, có một số ít loại viêm gan bùng phát có kèm theo hoại tử gan á cấp tính, sau đó  cũng có thể diễn biến thành xơ cứng gan. Còn thông qua các thông tin khoa học của các nước chứng tỏ xơ cứng gan ở các nước thường chủ yếu là do chất rượu cồn gây nên, có những nước còn do bệnh giang mai gây nên.

Biểu hiện lâm sàng có thể xuất hiện da xạm đen. Các bệnh ở bàn tay, các nốt ruồi chằng chịt nhưng mạng nhện do bệnh về gan gây nên ( điều này đã có nói đến ổ trên) và một số những biểu hiện viêm gan mạn tính; cũng có thể xuất hiện gan sưng to, công năng gan suy giảm, nội tiết mất điều hoà, xuất huyết, hoàng đản, bị bệnh não do bệnh gan sinh ra… đồng thời có thể có kèm theo cao huyết áp mạch cửa.

2/ Xơ cứng gan sau khi bị hoại tử:

Nguyên nhân gây bệnh thường thấy nhất là bệnh viêm gan do virus phát triển mạch mà sinh ra, viêm gan mạn tính loại tiến triển là nguyên nhân thường gặp của xơ cứng gan sau khi bị hoại tử, phần nhiều là do virus viêm gan B gây nên. Trúng độc chất rượu cồn thường hình thành biến tính nhiễm mỡ ở gan, phát triển thêm nữa thành xơ cứng gan do mạch cửa, có một số ca bệnh kế phát phát triển thành xơ cứng gan sau khi bị hoại tử.

Biểu hiện lâm sàng có mệt mõi khó chịu toàn thân, người bải hoải rã rời thường có kèm theo các triệu chứng đường tiêu hoá như ăn uống kém sút, buồn nôn, nôn mửa, phần nhiều thấy bị hoàng đản. Trên 80% bị hoàng đản từ trung bình đến nghiêm trọng, cơ chế đông máu bị trở ngại rõ rệt hơn so với xơ cứng gan do mạch cửa, thường có thể xuất hiện các triệu chứng như xuất huyết chân răng, tử điển, đổ máu mũi. Khi có kèm theo xuất huyết ở đường tiêu hoá trên khó khống chế. Công năng gan suy kiệt có thể phát sinh trước bệnh cao huyết áp ở mạch cửa, báng ở bụng xuất hiện tương đối muộn.

Các bệnh bội nhiễm có cảm nhiễm, xuất huyết đường hô hấp trên, ung thư gan nguyên phát, sỏi mật, viêm ruột mạn tính.

3/ Xơ cứng gan do dịch mật:

Nó là một loại xơ cứng gan do vì hệ thống đừơng mật trong ngoài gan ứ trệ hoặc bị tắc dài ngày dịch mật. Thời kỳ cuối có thể xuất hiện công năng gan suy kiệt và triệu chứng cao huyết áp ở tĩnh mạch cửa. Tuỳ theo bộ vị tắc trở ở đường mật, xơ cứng gan do dịch mật có thể phân chia thành xơ cứng gan có tính tắc trở ( gọi là bệnh xơ cứng gan do dịch mật nguyên phát) và xơ xứng gan có tính tắc trở ở ngàoi gan ( gọi là bệnh xơ cứng gan do dịch mật có tính kế phát).

a/ xơ cứng gan do dịch mật có tính nguyên phát:

Nguyên nhân gây bệnh còn chưa rõ, có thể có liên quan với miễn dịch. Ngoài ra, những thuốc gây nên ứ tích dịch mật trong gan như Chlorpromazine, thuốc uống tránh thai… có thể hây nên xơ cứng gan có tính tắc trở dịch mật nguyên phát. Có thể nói : bất cứ một ca bệnh nào gây nên hoàng đản có tính tắc trở trong gan đều có khả năng gây nên xơ cứng gan do dịch mật sinh ra.

b/ Xơ cứng gan do dịch mật có tính kế phát :

Bất cứ một nguyên nhân nào gây nên tắc trở ở đường mật ngoài gan đều có thể gây nên xơ cứng gan do dịch mật có tính kế phát, như bị bế toả đường mật có tính bẩm sinh, sỏi ở đường mật chung, bị hẹp đường mật, bị khối u sau khi phẫu thuật cắt bỏ túi mật