Gumboro là một bệnh suy giảm miễn dịch truyền nhiễm ở gà rất phổ biến trên toàn thế giới, đặc biệt là các nước có ngành chăn nuôi gà tập trung phát triển. Bệnh có tên khoa học là viêm bao dịch truyền nhiễm (Infectious Bursal Disease, viết tắt là IBD).
Bệnh xảy ra lần đầu tiên ở vùng Gumboro thuộc bang Belawere của Mỹ năm 1957 và được ông Cosgrove công bố chính thức vào năm 1962.
Ở Việt Nam bệnh đã được Lê Văn Năm phát hiện lần đầu tiên ở trung tâm nghiên cứu gia cầm Thuỵ Phương - Viện chăn nuôi quốc gia vào năm 1983 và công bố chính thức vào các năm 1986 và 1989. Năm 1990, Nguyễn Tiến Dũng là người đầu tiên phân lập được căn nguyên.
Biểu hiện lâm sàng:
Thể ẩn bệnh:
Bệnh thường xảy ra ở gà 3 – 6 tuần tuổi (thường vào 1 – 2 tuần).
Các triệu chứng biểu hiện không điển hình:
+ Gà đột nhiên buồn bã, ủ rũ.
+ Ỉa chảy xanh vàng, hơi nhớt.
+ Đột nhiên kém ăn nhưng uống nhiều nước.
Sau 3 – 4 ngày bệnh đột nhiên mất, gà trở lại tươi tắn nhanh nhẹn, ăn uống bình thường.
Khi mổ khám ngoài sự teo tại của túi Fabricius thì chúng ta không thấy biến đổi nào khác.
Tỷ lệ chết giao động từ 0 – 5% (không đáng kể).
Tác hại suy giảm miễn dịch do Gumboro ở thể ẩn bệnh là rất lớn. Vì căn nguyên gây bệnh sớm đã phá huỷ cấu trúc túi Fabricius, triệt tiêu khả năng tạo tế bào B - một yếu tố quan trọng trong đáp ứng miễn dịch. Do đó những đàn gà con bị Gumboro sớm ở thể ẩn bệnh dễ mắc các bệnh khác trong thời gian nuôi sau này.
Thể lâm sàng.
* Thể lâm sàng hay còn gọi là bệnh Gumboro cổ điển thường xảy ra đối với gà từ 3 – 6 tuần. Tuy nhiên Lê Văn Năm đã phát hiện ra Gumboro ở gà 96 ngày tuổi tức là 14 tuần tuổi.
* Các biểu hiện bệnh rất điển hình:
Sau khi vi – rút gây bệnh thâm nhập vào cơ thể gà khoảng 2 – 5giờ thì cơ hậu môn co bóp nhanh, mạnh một cách không bình thường. Gà có phản xạ như muốn đi ỉa chảy, song lại không thực hiện được, có 1 số gà quay lại mổ rỉa vào hậu môn của mình. Đây là biểu hiện đầu tiên rất tinh ý mới nhìn ra được.
Sau những biểu hiện đó không lâu mới thấy gà bắt đầu sốt và sốt rất cao (trên 420).
Do sốt cao gà uống nhiều nước nên gà bị rối loạn tiêu hóa và tiêu chảy nặng.
Phân gà lúc đầu loãng, sau chuyển thành nhớt màu trắng xanh, xanh vàng, đôi khi có gợn máu.
Cũng do sốt quá cao, mất nước, rối loạn tiêu hoá, gà suy sụp nhanh, nằm bẹp ra nền chuồng với các tư thế rất khác nhau.
Diễn biến bệnh xảy ra vô cùng đột ngột và rất nhanh: chỉ sau 4 – 6 giờ (kể từ khi con gà đầu tiên phát bệnh) đàn gà đã thay đổi hoàn toàn: xơ xác, nằm la liệt và chết cũng rất nhanh.
Tỷ lệ chết phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố: như độc lực của vi – rút gây bệnh các bệnh ghép thứ phát, tuổi gà bị bệnh, điều trị và hộ lý chăm sóc nuôi dưỡng. Thông thường gà bị Gumboro chết từ 5 – 80%.
* Mổ khám:
Bệnh tích gà chết do Gumboro rất điển hình:
Gà mới chết vẫn nóng, xác gà to béo bình thường, thịt trắng (nếu không bị ghép với các bệnh khác).
Toàn bộ đường ruột bị viêm xuất huyết đến viêm Fibrin, đặc biệt là viêm xuất huyết dạ dày tuyến (xem sách điều trị bệnh ghép ở gà để phân biệt với xuất dạ dày tuyến của bệnh Newcastle).
Biến đổi quan trọng và điển hình nhất là túi Fabricius:
+ Sau khi đàn gà phát bệnh 1 – 3, túi sưng rất to gấp 2 – 6 lần lúc bình thường. Khi bổ đôi thấy các nếp nhăn không đều, trên bề mặt bị xuất huyết nặng, đôi khi có cả cục máu…
+ Ngày thứ tư sau khi phát bệnh: túi fabricius có những biến đổi như ngày thứ 3, chỉ khác là toàn bộ túi fabricius sưng to được bọc và bơi trong một bao bịch thẩm xuất máu vàng úa.
+ Ngày thứ 5 trở đi túi fabricius phát triển ngược lại tức là teo đi một cách nhanh chóng. Khi bổ đôi ta thấy nếp nhăn bị liền phẳng, túi chứa một cục như bã đậu phụ khô và dễ nát.
Với các triệu chứng lâm sàng rõ rệt, bệnh tích đại thể điển hình như mô tả ở trên, bệnh Gumboro dễ dàng được nhận biết một cách chắc chắn.
Điều đáng chú ý là qua gần 20 năm theo dõi trực tiếp quá trình hình thành và phát triển bệnh trên đất nước ta thì Lê Văn Năm đã thông báo: hầu như gần 100% gà bị bệnh Gumboro đều nhiễm bệnh thứ phát, tức là bội nhiễm
đặc biệt luôn ghép với E. Coli.
|
