Năm 1943 hai tác giả người Mỹ tên là Delaphane và Stuart đã mô tả lần đầu tiên các triệu chứng lâm sàng gà bệnh hô hấp mãn tính với tiêu đề: Choronic Respyratory Disease và được viết tắt 3 chữ cái là CRD. Sau đó ít lâu các nhà khoa học Châu Âu cũng thấy các biểu hiện tương tự, nhưng bệnh có tính lây lan mạnh và người ta đặt tên là: Bệnh hô hấp truyền nhiễm ở gà, tiếng Latinh là: Contagiosis Respyratore Domesticus và cũng được viết tắt là CRD.
Như vậy, bệnh hô hấp mãn tính hay bệnh hô hấp truyền nhiễm ở gà đều được viết tắt là CRD. Với danh từ CRD trong tiếng Anh và trong tiếng Latinh đã khiến đông đảo những người làm công tác chăn nuôi thú y cho rằng: tất cả những triệu chứng hô hấp hoặc liên quan đến đường hô hấp thuộc một bệnh CRD và sự nhầm tưởng đó kéo dài liên tục trong mấy chục năm sau kể từ 1948 – 1970 trên phạm vi toàn thế giới, thậm chí ở nước ta sự nhầm lẫn ấy còn kéo dài đến tận ngày nay.
Thành tựu khoa học hiện đại đã chứng minh CRD chỉ là một bệnh trong hàng chục bệnh gây hen thở ở gà (xem câu Nuôi gà tập trung thường bị hen, vậy xin tác giả cho biết những bệnh nào có triệu chứng hen thở?).
CRD là một bệnh hen truyền nhiễm, luôn ở thể mãn tính với các triệu chứng điển hình: Viêm túi khí, viêm niêm mạc xoang mũi, xoang mắt và phế quản.
Bệnh hoàn toàn có khả năng truyền độc từ gà mẹ sang phôi trứng sang gà con mới nở.
Do vậy bệnh phát ra chủ yếu ở gà con, nặng nhất là gà từ 3 tuần tuổi đến 3 tháng tuổi. Sau 3 tháng tuổi gà vẫn bị bệnh nhưng nhẹ hơn. Bệnh lại phát rất mạnh khi gà đẻ hoặc vào mùa hè nóng nực, mật độ gà đông, chuồng trại kém thông thoáng có nhiều khí độc CO2, SO2, NH3, H2S… hoặc là vào những tháng thời tiết thay đổi đột ngột hoặc là mưa dầm dề
Chăn nuôi gà tập trung theo lối công nghiệp (sản xuất hàng hóa) gà thường mắc bệnh CRD là vì do:
Các giống gà dùng trong chăn nuôi tập trung thường có năng suất thịt hoặc trứng rất cao (kể cả gà kiêm dụng). Song khả năng kháng bệnh lại kém.
Phương thức chăn nuôi tập trung đã chứng minh hiệu quả kinh tế to lớn. Nhưng luôn bị các bệnh có tính đặc thù (xem câu Nuôi gà tập trung thường bị hen, vậy xin tác giả cho biết những bệnh nào có triệu chứng hen thở?) của chăn nuôi công nghiệp đe doạ, trong đó có bệnh hen gà CRD.
Căn nguyên gây bệnh CRD truyền từ gà mẹ sang gà con qua phôi trứng là nguyên nhân cơ bản để tán phát, lan truyền bệnh một cách rộng khắp khó kiểm soát.
Các giống, dòng gà có năng suất cao dễ bị ảnh hưởng của các yếu tố Stress có hại như: thời tiết thay đổi đột ngột, thành phần không khí có nhiều khí độc CO2, SO2, NH3, H2S… mật độ gà quá đông, thức ăn, nước uống không đảm bảo gây ảnh hưởng không tốt đối với sức khoẻ gà.
Như trên đã nêu bệnh CRD thường gây bệnh viêm túi khí, trong khi túi khí là một cơ quan rất quan trọng đối với loại chim nói chung và đối với gà con nói riêng. Túi khí không chỉ là nơi dự trữ không khí, dồn nén không khí giúp không chỉ là nơi trao đổi oxy khá mạnh trong quá trình tuần hoàn. Vì thế túi khí rất dễ bị viêm khi có các căn nguyên gây bệnh thâm nhập như: Mycoplasma - tức là bệnh CRD. Khi gà bị CRD túi khí rất dễ viêm bội nhiễm bởi E. Coli làm cho thành túi khí dày lên, có các mảng Fibrin như bã đậu bám dính, thậm chí dính lên cả màng gan, màng tim và màng treo ruột, gà rất khó thở, dễ bị chết ngạt. Trong trường hợp này người ta gọi là bệnh CRD ghép E. Coli hay còn gọi là CCRD.
Tóm lại, CCRD là một trạng thái bệnh ghép của CRD với E. Coli (Contaminations Chronic Respyratory Disease) (Xem sách hướng dẫn điều trị bệnh ghép ở gà trang 64 – NXBNN – 1999). |
