Bệnh cúm gà có tên Latinh là Influenza Avium. Chữ Avium có nghĩa là gà. Do đó bệnh đã có tên lâu đời là bệnh cúm gà. Song trong tiếng Anh bệnh lại mang một tên rất gần đó là Avian Influenza. Chữ Avian trong tiếng Anh cũng có thể là gà nhưng cũng có thể là chim. Với đặc điểm bệnh xảy ra không những ở gà mà còn xảy ra ở vịt, ngàn, đà điểu, gà tây, chim hoang dã và một số gia cầm khác.
Cho nên có nhiều nhà khoa học hoặc dịch tả gọi là bệnh cúm gia cầm.
Như vậy bệnh cúm gà và bệnh cúm gia cầm chỉ là một bệnh do virut tupe A gây nên.
Tổ chức dịch tễ thế giới – OIE và liên minh Châu Âu – EU đã định nghĩa như sau: bệnh truyền nhiễm của gia cầm gây ra bởi bất cứ virut cúm nhóm A có chỉ số gây bệnh tiêm qua đường tĩnh mạch (IVPI) cho gà 6 tuần tuổi lớn hơn 1, 2 hoặc là bất cứ virut cúm nhóm A type phụ H5 hay H7 mà không phụ thuộc vào độc lực và tính gây bệnh của chúng cho gà nuôi.
* Đặc điểm bất thường của virut gây bệnh cúm gà
Virut gây bệnh cúm gà nhóm A thuộc họ Orthomyxoviridae là những virut ARN sợi âm tính chứa 2 loại kháng nguyên đặc biệt mà người ta dùng nó để phân biệt không những với các loại virut khác mà còn dùng để phân biệt giữa chúng với nhau đó là kháng nguyên Hemaglutinin (viết tắt là HA và thường gọi là kháng nguyên H) và kháng nguyên Neuraminidase (viết tắt là NA và thường gọi là N).
Cho đến nay các nhà khoa học đã phân lập được 15 loại H và 9 type phụ N. Với 15H và 9N các virut cúm có thể kết hợp chéo với nhau để tạo ra 256 virut mới gây ra 256 kiểu, dạng cúm mới. Tuy nhiên dựa vào độc lực gây bệnh mà người ta chia các virut cúm thành 2 loại chủ yếu: loại virut có độc lực cao gây bệnh cúm với tốc độ lây lan nhanh, diễn biến phức tạp, tỷ lệ tử vong cao gọi là bệnh cúm gà thể độc lực cao (Hight Pathogenic Avian Inflyenza viết tắt là HPAI) và virut có độc lực thấp gây bệnh cúm nhẹ, diễn biến bệnh chậm, tỷ lệ tử vong thấp gọi là bệnh cúm gà thể độc lực thấp (Low Pathogenic Avian Inflyenza viết tắt là LPAI).
Sự đa dạng kháng nguyên là một đặc điểm nổi bật của virut cúm gà, chưa hết: sự nhanh chóng thay đổi thành phần của kháng nguyên mới là điều lo ngại nhất bởi vì nó có thể phối hợp chéo, tái tổ hợp lại, mới có khả năng chống lại các yếu tố bất lợi cho chúng nằm thích nghi và tồn tại trước các giải pháp tích cực cho con người.
Điều đáng nói và nguy hiểm hơn cả là trong cùng 1 tế bào ký chủ tức là trong cùng 1 cơ thể động vật, đặc biệt là ở lợn có thể bị 1 – 2 – 3 loại virut type A tấn công xâm nhập cùng một lúc và khi đó các virut đời con được sinh ra từ 1 – 2 – 3 virut đời cha mẹ sẽ căn bản khác xa với bố mẹ chúng mang tính gây bệnh có thể là cao hơn và chúng trở nên nguy hiểm hơn.
Với những đặc điểm bất thường nêu trên, virut cúm gà phải được gọi là “virut quái” vì chúng có nhiều ưu điểm để tồn tại, lưu hành trong thiên nhiên mà chúng ta sẽ rất khó khăn tiêu diệt chúng.
Chính vì thế cúm gà đang là mối quan tâm hàng đầu của tất cả các nhà khoa học và các nước trên toàn thế giới |
