Đối với người chăn nuôi và làm công tác thú y có kinh nghiệm hoàn toàn có thể dựa vào đặc điểm dịch tễ, các biểu hiện lâm sàng và mổ khám để khẳng định được bệnh Niu - cat - xơn.
Trước khi mổ khám: cần xem xét thể trạng, hình thái gà bệnh:
Gà gầy nhẹ, và ướt, xung quanh lỗ huyệt bẩn và nhiều phân xanh bám dính. Chú ý quan sát được hậu môn, thấy niêm mạc hậu môn bị xuất huyết.
Mào gà thâm tím, khi bóp mỏ gà có nhiều nước dãi, nước mũi chảy ra.
Diều gà đầy hơi, ít thức ăn.
Khi mổ khám gà bệnh:
Để xem xét dễ dàng các biến đổi trong các cơ quan nội tạng cần dùng gà bệnh sắp chết với các triệu chứng điển hình hoặc gà vừa mới chết.
Toàn bộ đường tiêu hóa bị viêm xuất huyết (từ vùng thực quản đến hậu môn có những đoạn bị xuất huyết thậm chí viêm loét có màng giả hình tròn hoặc hình ovan to bằng hạt dưa, hạt bí đỏ).
Van hồi manh tràng luôn luôn bị viêm xuất huyết nặng (van hồi manh tràn nằm ngay chỗ đổ ngã ba giữa ruột thừa hay còn gọi là ruột mù với trực tràng).
Xuất huyết dạ dày tuyến cũng là một bệnh lý thường xuyên thấy. Nhưng chúng ta phải chú ý phân biệt: xuất huyết dạ dày tuyến của bệnh Niu - cat - xơn nằm trên đỉnh các ống tuyến (Papilli). Tuy nhiên xuất huyết dạ dày tuyến và nốt loét hoại tử ruột không phải lúc nào cũng thấy đối với các trường hợp hoặc là bệnh vừa mới phát hoặc đàn gà đã được tiêm phòng
Gan, nách, thận, tim, phổi trong đa số các trường hợp nếu không bị bệnh bội nhiễm kế phát thì hầu như không có biến đổi gì. Song túi mật bao giờ cũng căng, chứa đầy mật sẫm.
Các bệnh tích thuộc đường hô hấp rất thất thường: có một số trường hợp mũi, họng, bị viêm cata nhầy, có trường hợp viêm loét tạo màng giả.
Thể dưới cấp và mãn tính (thể chậm phát): Các biến đổi viêm xuất huyết dạ dày và viêm loét ruột hầu như ít thấy, viêm xuất huyết đường ruột cũng ở mức nhẹ hơn. Những xuất huyết van hồi mạnh tràng và niêm mạc hậu môn dù nhẹ hay nặng thì bao giờ cũng có ở các thể này hoặc cá thể kia. Và bệnh tích lại tập trung ở đường hô hấp trên: xoang mũi, cổ họng viêm cata nhầy chứa nhiều dịch nhầy rất thường gặp.
Tóm lại việc chuẩn đoán bệnh Niu - cat - xơn phải được kết hợp cả 3 phương pháp:
Dịch tễ học.
Mổ khám bệnh tích
Lâm sàng học
Nếu thấy cần thiết thì người có trách nhiệm gửi mẫu đến các trung tâm, các viện nghiên cứu chuyên ngành xét nghiệm HA, HI hoặc phân lập virut, gây bệnh thực nghiệm để có kết quả cuối cùng trong chẩn đoán bệnh.
Chẩn đoán phân biệt: Bệnh Niu - cat - xơn cần được phân biệt với các bệnh:
- Bệnh xoắn trùng (spyrochetosis)
- Bệnh phó thương hàn
- Viêm thanh khí quản truyền nhiễm
- Đậu gà
- Viêm khí quản truyền nhiễm
- Bệnh hen gà (CRD)
- Viêm não truyền nhiễm
- Bệnh Marek
- Bệnh thiếu Vitamin E và bệnh thiếu Vitamin A đặc biệt là với bệnh cúm gà.
Đối với bệnh xoắn trùng (spyrochetosis) và phó thương hàn
Không có các triệu chứng hô hấp và thần kinh như ở Niu - cat – xơn. Lách của 2 bệnh trên luôn luôn sưng to, gan trong nhiều ca bệnh có các nốt hoại tử li ti trắng ngà, khi xét nghiệm thấy Spyrochetis trong máu.
Đối với bệnh viêm thanh khí quản truyền nhiễm (ILT).
Bệnh phát ra chậm chạp ở gà 5 – 12 tháng tuổi, tỷ lệ chết không cao, không có các triệu chứng và biến đổi hệ thần kinh cũng như đường tiêu hóa. Việc tiêm bắp hay tiêm dưới da huyễn dịch bệnh phẩm não hoặc lách gà ốm thì bệnh không xảy ra đối với viêm thanh khí quản truyền nhiễm mà chỉ xảy ra đối với Niu - cat - xơn.
Đối với viêm khí quản truyền nhiễm (IB).
Ở gà con đến 1 tháng tuổi gà bị viêm khí quản truyền nhiễm không có những dấu hiệu viêm loét và xuất huyết đường ruột, không có các triệu chứng thần kinh như Niu - cat - xơn.
Ở gà đẻ: tuy giảm đẻ nhưng gà trông vẫn khỏe mạnh bình thường. Vỏ trứng xù xì, dị dạng. Trong khi ở bệnh Niu - cat - xơn việc giảm đẻ thậm chí ngừng đẻ hoặc đẻ nhiều trứng non, dễ dập, dễ vỡ gắn liền với các biểu hiện và quá trình diễn biến của bệnh. Bệnh Niu - cat - xơn có tỷ lệ chết cao hơn rất nhiều so với IB ở gà đẻ.
Đối với các bệnh đậu gà, thiếu vitamin E và thiếu vitamin A.
Đều có màng giả vùng họng như một số trường hợp gà bị Niu - cat – xơn. Song ở chúng không có các triệu chứng và bệnh tích của đường tiêu hoá và hệ thần kinh như Niu - cat – xơn.
Đối với Marek và viêm não truyền nhiễm
Chúng đều có các dấu hiệu liệt và bán liệt, cánh hoặc động kinh, ngoẹo đầu… Song khi mổ khám 2 bệnh đó những bệnh tích của đường ruột và đường hô hấp như Niu - cat – xơn thay vào đó có các biến đổi khối u ở gan, lách, thận, tim, phổi, của Marek hoặc xuất huyết não của viêm não truyền nhiễm.
Đối với bệnh cúm gà:
Các triệu chứng và biểu hiện bệnh lý giữa 2 bệnh rất giống nhau. Cúm gà khác với Niu - cat – xơn ở chỗ mào tích sưng phù nề, xuất huyết dước da chân, xuất huyết mỡ bụng, mỡ tim, mỡ màng treo ruột, xuất huyết cơ đùi, cơ ngực, cơ tim và có biến đổi ở túi Fabricius. |
