Theo Pháp lệnh thú y số 142 NN – TY/QĐ ngày 24/7/1996 của nước ta thì bệnh Niu - cat – xơn là một trong 13 bệnh phải công bố dịch và khi có dịch Niu - cat – xơn thì phải xử lý theo đúng pháp lệnh.
Xuất phát từ việc sản xuất còn manh múng, bệnh dịch Niu - cat - xơn còn lan tràn, tiềm năng kinh tế của các cơ sở chăn nuôi còn hạn hẹp… Việc xử lý bệnh Niu - cat – xơn theo chúng tôi nên tiến hành như sau:
A/ Đối với những cơ sở chăn nuôi nhỏ, quy mô đàn ít, bệnh Niu - cat – xơn chưa xảy ra lần nào, đặc biệt bản thân đàn gà đang bị Niu - cat – xơn chưa được tiêm phòng vacxin Lasota hay V4 thì tốt nhất nên tiêu huỷ toàn bộ đàn gà và tiến hành tiêu độc, khử trùng một cách triệt để.
Tiêu huỷ gà bệnh bằng một trong những cách sau:
Cách 1:
Đào hố sâu 1.5 – 2 m hoặc sâu hơn nữa tuỳ thuộc vào số lượng và khối lượng gà bệnh, đổ gà bệnh (cả chết cả sống đã bọc trong túi nilon đã sát trùng) xuống hố, rắc vôi bột chôn thật kỹ.
Cách 2:
Cũng làm như cách 1, chỉ khác là đổ xăng dầu đốt toàn bộ số gà rồi vùi lấp thật kỹ.
Cách 3:
+ Luộc chín toàn bộ gà hiện có trong trại rồi ủ làm phân.
+ Đối với thiết bị dùng hàng ngày: phải phun đẫm 1 -1.5% foocmon, sau đó đem ngâm ngập trong bể nước vôi 10 – 20%/ ngày, rồi vớt ra rửa lại đem phơi nắng
+ Đối với nhà xưởng, lò ấp… phương tiện vận chuyển.
Phải làm vệ sinh cơ học: lau chùi sạch sẽ, sau đó phun đẫm trong, ngoài, trên trần, dưới sàn bằng 1 – 1.5% foocmon, đóng chặt cửa che và 7 – 10 ngày sau thì đem phun lại lần nữa. Riêng chuồng trại 1 – 2 ngày sau đó toàn bộ trong ngoài chuồng được quét một lớp vôi 20% (đặc hơn vôi quét nhà một tý). Chuồng phải được để trống ít nhất 1- 1.5 tháng mới được sử dụng. Trước khi sử dụng 1 tuần thì lại phải phun foocmon lại lần 3 và quét vôi lần 2. Thuốc khử trùng có thể dùng Dinalon, Pacoma, BK… hay 1 thuốc gì đó mà hoạt chất chứa Benzalconium là tốt nhất.
+ Đối với chất thải
Phải thu dọn gọn gàng sạch sẽ (trước và sau khi chuồng được vệ sinh cơ học) và tập kết tại một nơi xa cơ sở chăn nuôi, chất thải được rắc một lớp vôi bột. Sau khi gom thành đống chất thải được trát một lớp bùn ao dầy, 2 – 3 tháng sau có thể sử dụng cho sản xuất nông nghiệp…
+ Đối với chất độn chuồng: chất độn chuồng hiện có trong thời điểm cơ sở chăn nuôi đang bị bệnh, nhưng chưa sử dụng, cần được phun đẫm 1.5% foocmon, phơi khô, đóng bao và có thể tiếp tục sử dụng.
+ Đối với người chăn nuôi.
Sau khi tham gia vào quá trình chăn nuôi hoặc chống dịch toàn bộ quần áo, giầy dép, tư trang của người chăn nuôi phải được gom lại luộc, hấp thật kỹ, phơi khô. Người chăn nuôi phải tự giác tắm rửa và nghỉ làm việc ít nhất 1 tháng. Các gia đình có người tham gia chăn nuôi trong những cơ sở lớn không được nuôi gà tại nhà mình. Trong thời gian chăn nuôi cũng không nên tiếp xúc với những nơi có gà, không nên mua gà nơi khác về ăn…
B/ Đối với các xí nghiệp chăn nuôi gà lớn, đàn gà đang bị Niu - cat – xơn đã được tiêm chủng vacxin Lasota, V4 hay H1 thì phải giải quyết đồng thời bằng 2 bước sau đây:
Bước 1: Tăng cường miễn dịch chốn bệnh Niu - cat – xơn.
Đối với đàn gà dưới 30 ngày tuổi được tiêm chủng vacxin Lasota hoặc V4, 10 – 15 ngày sau đó phải tiêm ngay dưới da vacxin Niu - cat – xơn H1.
Cách làm:
Vacxin nhỏ mắt, mũi, mồm
- 100 liều vacxin Lasota pha 28 -30 ml nước hoặc nước sinh lý – ta có dung dịch A.
- 1 lọ Penicillin 1 triệu UI pha với 10ml nước cất, lắc kỹ rồi pha tiếp vào 1 lọ Streptomycin 1g - lắc kỹ ta có dung dịch B.
- Lấy 0.2ml dung dịch B + 28 - 30 dung dịch A ta có vacxin cần cho nhỏ mắt, mũi, mồm, mỗi gà 3 – 4 giọt là đủ.
Vacxin dùng để tiêm:
- Lấy 100 liều vacxin Niu - cat – xơn H1 pha với 30ml nước cất hoặc nước sinh lý ta có A.
- Lấy 0.2ml dung dịch B (nói ở phần trên) pha vào dung dịch A ta có vacxin để tiêm dưới da. Mỗi gà tiêm 0.3ml
Vacxin dùng cho uống.
- Nước dùng vacxin phải sạch, không chứa các ion cứng như Ca, Mg, Fe… và không có các chất sát trùng chứa Clo.
- Máng uống phải sạch và đủ cho mọi gà được uống cùng một lúc.
- Nên pha sữa bột 100g vào 100 lít nước dùng pha vacxin quấy thật đều trước khi pha vacxin.
Đối với gà dưới 0.1kg/con; số nước cần pha cho 1 liều/gà là 5ml, đối với gà đến 1kg/con là 12 – 15ml, và trên 1kg/con là 20ml.
Đối với gà trên 30 ngày tuổi đã được dùng 1 -2 lần vacxin Lasota hay V4 đã hoặc chưa tiêm vacxin H1 thì tiêm ngày vacxin Niu - cat – xơn H1.
Đối với gà con 1 – 10 ngày tuổi tại cơ sở chăn nuôi đang bị Niu - cat - xơn nhưng chưa tiếp xúc với mầm bệnh và chưa được dùng Lasota hoặc V4 thì chuyển ngay đến nơi khác an toàn - ngoài cơ sở chăn nuôi để nuôi tiếp, nhưng phải dùng vacxin Lasota ngay, sau đó 7 -10 ngày cho uống nhắc lại lần 2 và khi đủ 30-35 ngày tuổi thi tiêm vacxin H1.
Bước 2: Dùng thuốc tăng cường sức đề kháng và chống bệnh thứ nhất.
Cách 1:
- T. Avimicin 10g/gói: 2 gói
- Vinamix 200: 1 thìa canh đầy.
Thuốc pha vào 15 – 20 lít nước cho 100 kg gà uống ngày đêm và dùng liên tục 4 ngày.
Cách 2:
- T. Colivit 10g/gói: 2 gói
- T. Stimulan: 1 thìa canh đầy (hoặc Stress Bran)
Thuốc pha vào 15 – 20 lít nước cho 100 kg gà uống ngày đêm và dùng liên tục 4 ngày.
Chú ý:
Phải tiến hành đồng thời cùng một lúc 2 bước; vừa tiêm chủng vacxin theo các trường hợp đã chỉ dẫn, vừa phải cho uống thuốc để tăng cường sức đề kháng và tránh bệnh thứ phát. Làm như vậy sau 4 ngày chắc chắn đàn gà sẽ ăn khoẻ. Nhưng 7 -10 ngày sau mới ngừng gà chết.
Sau khi qua khỏi bệnh Niu - cat - xơn có một số gà bị di chứng thần kinh ngoẹo đầu, ngoẹo cổ, ta cố gắng kiên trì chăm sóc bổ sung thêm thuốc bổ trong thức ăn như: Mix con, Mix đẻ, Vinamix 200, Stress Bran, B. Complex với tỷ lệ bổ sung 0.15 – 1% trong thức ăn và cho ăn liên tục 1 tháng thì đa số chúng sẽ trở lại bình thường, đối với gà đẻ thì tỷ lệ đẻ cũng trở lại bình thường.
Tỷ lệ cứu sống: phụ thuộc vào thời điểm can thiệp tuổi gà, mức độ đáp ứng miễn dịch cơ sở.
Nếu gà đã được dùng vacxin H1 rồi thì khả năng cứu được 80 -90%.
Nếu đàn gà đã được dùng 2 lần vacxin Lasota và can thiệp kịp thời ngày sau khi mới phát bệnh thì tỷ lệ cứu sống cũng trên 75 – 80% (nếu can thiệp chậm chỉ cứu được 70 – 80%).
Nếu đàn gà nào mới được miễn dịch cơ sở bằng 1 lần vacxin Lasota mà bị Niu - cat - xơn thì dù có can thiệp kịp thời cũng chỉ cứu vãn tối đa 50 -60%.
Trường hợp gà chưa được dùng vacxin Lasota hay V4 lần nào mà đàn gà đã nhiễm Niu - cat - xơn thì tỷ lệ chết sẽ rất cao 75 – 80%.
Ngược lại trong cơ sở đang có bệnh, mà gà con vừa mới xuống chuồng dưới 10 ngày tuổi không tiếp xúc với mầm bệnh được chuyển đi nơi khác ngoài cơ sở chăn nuôi, được chăm sóc chu đáo, sử dụng cấp tập ngay vacxin (như đã nói phần trên) thì chúng ta có thể cứu sống toàn bộ đàn gà |
