Định nghĩa bệnh:
Nhiễm trùng huyết do E.coli là một bệnh truyền nhiễm đặc trưng với các biểu hiện: nhiễm trùng máu, viêm túi khí, rối loạn hô hấp và tiêu hóa. Bệnh có thể phát ra ở mọi lứa tuổi gà, vịt, ngan, ngỗng song nặng nhất khi gia cầm ở độ tuổi 1-21 ngày. Bệnh có tên là Coliseptiaemia.
Dịch tễ bệnh và cơ chế sinh bệnh.
E.coli có rất nhiều chủng và chúng có mặt khắp mọi nơi. Trong cơ thể bình thường của bất cứ loại gia súc, gia cầm nào đều mang 2 loại E.coli: có lợi và có hại.
E.coli có lợi là những loại tham gia vào quá trình lên men phân hủy thức ăn, giúp cơ thể quá trình trao đổi chất.
E.coli có hại: Chúng sống bình thường song song với E.coli có lợi, có khả năng gây bệnh.
Cả hai loại có lợi và có hại luôn ở thể cân bằng trong đường ruột.
Bệnh chỉ xảy ra khi có các yếu tố stress bất lợi phá vỡ mối tương quan giữa E.coli có lợi và có hại. Khi đó E.coli có hại có sức sống tốt hơn, có độc lực cao hơn nhanh chóng sinh sản và tăng gấp nhiều lần về số lượng, lấn át E.coli có lợi và thâm nhập vào đường huyết gây ra hiện tượng nhiễm trùng máu. Nhưng ở môi trường máu E.coli không tồn tại được lây chúng bị chết và phân hủy tiết ra một loại độc tố gọi là Endôtxin làm tổn thương đến nhiều tổ
chức và cơ quan khác nhau của cơ thể. Đặc biệt là E.coli thường kết hợp với Mycolasma gây viêm túi khí thúc đẩy bệnh hen gà (CRD) nặng hơn, hình thành bệnh ghép CCRD.
Nếu cơ thể gà bị mắc các bệnh Gumboro, CRD, cầu trùng, sổ mũi truyền nhiễm, bạch lỵ … thì luôn luôn bị E.coli bội nhiễm để tạo nên các bệnh thứ phát hoặc bệnh ghép phức tạp.
Trong số hơn 1500 chủng E. coli thì chỉ có các chủng O như: O1, O2, O3, O8, O18, O23, O73, O78, O141... Có độc lực gây bệnh cao nhất và thường xuyên nhất ở gia cầm nói chung và ở gà con nói riêng.
Bệnh không có tính chất thời vụ mà chỉ phụ thuộc vào các điều kiện ngoại cảnh thúc đẩy giúp E. Coli dễ bùng phát.
Các triệu chứng bệnh.
E. coli chính phát (Colibacillosis) ở gà con.
Bệnh xảy ra chủ yếu ở gà con 1 – 40 ngày tuổi, nhưng nặng nhất là 3 tuần đầu. Thuông thường lúc mới phát số gà bệnh chỉ chiếm khoảng 10 – 20% trên tổng đàn. Nếu không được ngăn chặn ngay thì bệnh sẽ nhanh chóng lây lan khắp đàn và tỷ lệ chết rất cao 30 – 40%.
Các biểu hiện đường hô hấp được người chăn nuôi phát hiện sớm nhất: gà con từ 1 – 21 ngày tuổi, hen khò khè, viêm túi khí, 2 cánh sã ngang chân, dang rộng để hít khí, miệng bán mở theo nhịp thở, trông gà bệnh lúc này rất giống bệnh hen gà (CRD) ở giai đoạn cùng tuổi. Khi bắt gà ốm quan sát ta thấy khác với CRD ở chỗ là gà nóng sốt, viêm mí mắt, buồn, ủ rũ, lông xù, tiếng kêu yếu ớt, có một số gà bị viêm khớp, khi sờ nắm gà bị đau, khớp bị sưng tấy...
Biểu hiện đặc trưng nhất sau các triệu chứng hen là gà bị ỉa chảy. Phân vàng xanh hoặc vàng trắng lẫn bọt khí là dấu hiệu đặc trưng của gà bị nhiễm bệnh E. coli. Những người chăn nuôi và kỹ thuật phải chú ý thật kỹ mới quan sát được. Khi quan sát phải tập trung vào những gà có triệu chứng hen, ỉa chảy, sốt và bị viêm khớp thì mới thấy phân lẫn bọt khí, nếu không chúng ta sẽ bị nhầm với các dạng ỉa chảy do các nguyên nhân khác gây nên
E. coli thứ phát - Thể viêm túi khí.
Đây là dạng bệnh E. coli mãn tính. Tức là khi xảy ra nhiễm trùng huyết do E. coli thì gà đang nung bệnh hoặc đang có một bệnh khác. Thường gặp nhất là hen gà (CRD), sổ mũi truyền nhiễm (CI, CA), viêm phế quản truyền nhiễm (IB), Gumboro (IBD)...(xin đọc sách hướng dẫn điều trị bệnh ghép phức tạp ở gà của Lê Vân Năm, NXB Nông nghiệp năm 1996 và 1999).
Ở đây chúng tôi chỉ giới thiệu các hiện tượng bệnh có viêm túi khí do E. coli gây ra. Ngoài các biểu hiện nhiễm trùng huyết lúc ban đầu: sốt, ủ rũ, xù lông, ỉa chảy, ỉa vàng xanh, vàng trắng lẫn bọt khí... thì sau đó các triệu chứng ho thở nổi lên rất rõ và rất nặng, đa số người chăn nuôi thường cho là CRD thuần túy, trong khi đó bản chất của bệnh là CCRD (xem lại câu Bệnh CRD còn có tên nào khác nữa không. Những triệu chứng lâm sáng nào là điển hình nhất? và đọc tiếp phần mổ khám túi khí).
Dạng bệnh này thường xuất hiện ở gà từ 3 tuần – 2 tháng tuổi. Tỷ lệ này tuy thấp song thiệt hại về tăng trọng, tiêu tốn thức ăn thì lại rất cao, hiệu quả chăn nuôi kém.
Mổ khám bệnh tích
Ở gà 1 – 3 tuần tuổi: các bệnh tích của nhiễm trùng máu nổi lên rất rõ.
Phổi, gan, nách bị tụ máu, phổi chứa nhiều nước, có các ổ viêm màu thâm - bị gan hóa, gan và lách sưng to, cứng hơn thường. Tụ máu ven của gan, lách là bệnh tích đặc trưng của nhiễm trùng huyết.
Ruột bị viêm cata và chứa đầy khí.
Trên các màng gan, tim, màng treo ruột có các điểm xuất huyết hoặc màng giả màu trắng.
Ở gà lớn từ 3 tuần – 2 tháng tuổi.
Ngoài các bệnh tích trên túi khí bị dầy lên, trên bề mặt túi khí có rất nhiều mẳng Fibrin như bã đậu bám dính, bề mặt của gan, tim, nách cũng được phủ 1 lớp màng trắng mỏng hơn.
+ Nhìn chung những gà đã bị E.coli lúc dưới 3 tuần đến giai đoạn này thường bị còi hơn rất nhiều so với những gà khỏe khác cùng lứa tuổi. Gà ốm chết rải rác, không chết dồn dập như khi còn bé
Điều trị bệnh.
Các loại thuốc dùng điều trị E.coli (colibacilloiss) hiệu quả nhất thuộc về nhóm Quinalon, trong đó Imequin, Flumequin đang thông dụng nhất. Song có một vấn đề là E.coli rất dễ bị nhờn thuốc và hiệu quả điều trị của chúng nhanh chóng giảm đi. Để khắc phục vấn đề này người ta bào chế Quinalon với các nhóm khác nhau có tác dụng mạnh hơn, hiệu quả hơn như: T. avimicin, T.colivit, T.UMGIACA, Colivinavet, Neotesol…
Cách dùng 2 gói loại 10g/gói cho 100 kg gà, pha 15-20 lít nước cho gà uống trong ngày đêm, thuốc dùng liên tục 2-3 ngày là chắc chắn khỏi bệnh.
Tuy nhiên ở giai đoạn gà lớn hơn (sau 3 tuần đến 2 tháng tuổi) khi E. coli chỉ là bệnh thứ phát của CRD thì cách điều trị khác và khó hơn nhiều:
Những cách điều trị E.coli ghép với CRD thành CCRD.
Cách 1:
- CRD polivitamin: 20g/1gói
- T.colivit hoặc Nor – Etocin 10g/gói: 2 gói
- Đường Glucosa: 200g
- Vitamin C: 1 thìa cà phê
Thuốc pha vào 15-20 lít cho 100 kg gà uống ngày và đêm liên tục 5-7 ngày.
Cách 2:
- Anti – CRD : 1gói 20g
- T. Avimicin hoặc Ampi – tracin : 10g/gói: 2gói
- Vinamix 200: thìa
Thuốc pha vào 15-20 lít cho 100 kg gà uống ngày và đêm liên tục 5-7 ngày.
Cách 3:
- CCRD. Năm Thái: 20gam
- Mix con: 1 thìa canh đầy
- Đường Glucosa : 200gam
Thuốc pha vào 15-20 lít cho 100 kg gà uống ngày và đêm liên tục 5-7 ngày.
Chú ý: Khi hen gà đã bị bã đậu ở túi khí thì chữa rất khó, chúng ta phải kiên trì và dùng thuốc đúng chỉ định 5-7 ngày cho toàn đàn gà thì mới khỏi. Không nên thấy gà bệnh đỡ hen sau khi dùng thuốc 3-4 ngày mà chúng ta dừng lại không điều trị tiếp thì chỉ 7-10 ngày sau bệnh lại trở lại lúc ban đầu khi chưa điều trị |
