1. Đặc điểm bệnh lý.

Bệnh thiếu Vitamin B₁ có tên khoa học Avitaminosis B₁ cũng thường xuyên xuất hiện trong chăn nuôi gà tập trung với các biểu hiện: lười ăn (ăn kém), còi cọc với các triệu chứng của viêm đa dây thần kinh ngoại biên (đi lại không vững, bám đậu không chắc,…). Tỷ lệ chết phụ thuộc mức độ thiếu B₁ trong thức ăn và thời gian kéo dài thiếu B1.

2. Vai trò của Vitamin B₁.

+ Vitamin B₁ là thành phần chất của Coenzim (men phân hủy chuyển hóa đường), photpho hóa trong các quá trình oxy hoá khử rất quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể.

+ Tích lũy ở gan và thúc đẩy phát triển hệ thần kinh, tăng cường chức năng cơ tim, hạn chế các quá trình lão hóa, rối loạn hoạt động cơ tim.

+ Đối kháng tác động với các hoóc môn tuyến giáp trạng.

+ Tăng cường tạo hồng cầu và kháng thể nâng cao khả năng kháng bệnh.

+ Giúp cho họat động tiêu hóa tốt bằng việc tăng nhu động và kích thích bài tiết các dịch dạ dày – ruột, kích thích sinh trưởng và phát triển.

+ Khi kết hợp các hợp chất có Mn thì tác dụng lọc, đào thải chất độc ra khỏi cơ thể rất tốt.

+ Khi có B₁₂, B₆ dễ có những tác động dị ứng vì vậy không nên dùng hỗn hợp Vitamin B₁ + B₆ + B₁₂ để tiêm cho gà cùng một lúc.

3. Nguyên nhân thiếu B₁.

Nguyên nhân chủ yếu vẫn là thiếu B₁ trong thức ăn.

Triệu chứng lâm sàng.

Bệnh thiếu B₁ có thể xảy ra ở gà với mọi lứa tuổi.

Gà bị bệnh kém ăn dần, xù lông, còi cọc.

Các ngón chân co quắp lại, các cơ bị teo và gà rất lười vận động. Khi bệnh nặng thấy gà bị liệt hoặc cơ ở cổ, cánh bị xơ cứng nên gà bị ngoẹo đầu, ngoẹo cổ, sã cánh lúc đầu theo chu kỳ sau thành cố định. Gà đứng không vững và không thể kiếm thức ăn, nước uống được mặc dù rất muốn ăn.

Nếu không chết vì bệnh thứ phát thì cũng còi cọc, liệt và chết đói hoặc chết khát. Tỷ lệ bệnh và chết phụ thuộc vào mức độ và thời gian thiếu B₁.

4. Mổ khám bệnh tích.

Trong đường ruột không có hoặc rất ít thức ăn. Ruột bị quắt nhỏ bé lại.

Tim nhão và cũng bé lại.

Thịt gà thâm, khô.

Trong khoang bụng hoặc rất khô hoặc có nhiều thẩm xuất dịch vàng trong suốt.

Tỷ lệ bệnh dao động trong khoảng lớn.

5. Chẩn đoán bệnh.

Thiếu B₁ ở gà dễ dàng được chẩn đoán qua dịch tễ, biểu hiện lâm sàng và mổ khám bệnh tích.

Nếu khó khăn cần bổ xung B₁ để vừa chữa vừa chẩn đoán qua hoặc phân tích thức ăn, xác định hàm lượng B₁ để có thêm những căn cứ cho chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh.

6. Điều trị.

Nhu cầu bình thường của gà đối với B₁ là 0,001 – 0,005gam/1 kgP (1 – 5mg/1kgP). Do đó nếu dùng B₁ để tiêm bắp hoặc dưới da thì phải dùng 3mg/1kg thể trọng/ngày và dùng liên tục 7 – 10 ngày. Nếu dùng cho ăn thì hàm lượng phải đảm bảo 3 – 6 mg/1kgP/ngày và dùng liên tục 15 – 20 ngày.

Chú ý: Để tính đúng, tính đủ Vitamin B₁ ta phải dựa vào 1mg B₁ Chloride bằng 1,29mg B₁ Bromid. Các loại thuốc sau có đủ hàm lượng B₁.

+ Vinamix 200 – Công ty CP thuốc thú y TWI.

+ Stress Bran – Công ty CP thuốc thú y TWI.

+ Mix con – DN Năm Thái.

+ Mix đẻ  DN Năm Thái.

+ T. Stimulan – DN Năm Thái.

+ THV – Vitamin của Công ty TNHH Thịnh Vượng.

Ta có thể dùng một trong các loại trên: 1gam thuốc pha với 1 lít nước cho gà uống liên tục 15 – 20 ngày là khỏi.

Tuy nhiên những gà thiếu Vitamin B₁, với các biểu hiện liệt ngoẹo đầu, ngoẹo cổ đã trở thành cố định thì hiệu quả điều trị không cao và ta phải nhanh chóng lọai bỏ những gà quá nặng đó.

Phòng bệnh.

Chủ động cân đối B₁ trong khẩu phần ăn phải đủ 3mg/1kg thức ăn Tiamin Cholorid hoặc 5,7mg/kg TA Tiamulin Bromid và cho ăn liên tục trong suốt quá trình và sử dụng.

Không được dùng cùng một lúc B₁ với B₁₂ và B₆. Nhưng có thể dùng được sự kết hợp B₁ với B₆ hoặc B₆ với B₁₂ có sẵn trong các chế phẩm thuốc