Qua mô tả, chúng tôi cho rằng con sâu rầy thường hay gây hại trên cây bưởi nhà cháu có lẽ là con rầy mềm (còn gọi là con rệp cam). Con rầy này không chỉ gây hại trên cây bưởi (thường không phổ biến lắm) mà chúng còn gây hại trên nhiều loại cây nhất là những loại cây thuộc họ cam quýt như chanh, cam ngọt, quýt tiều…
Rầy mềm có nhiều loại, nhưng phổ biến thường là hai loại đó là toxootera auranti và T.citricidus. cả hai loài này đều thuộc họ rầy mềm (aphididae), bộ cánh đều (homoptera). Cơ thể của chúng có hình bầu dục, bóng và có kích thước rất nhỏ, hình dáng hơi giống trái lê (mà cháu đã mô tả là giống như trái bơ), màu nâu đen hay màu nâu đỏ hơi hồng. Con trưởng thành đực (thường ít gặp) luôn luôn có cánh. Con cái dạng có cánh gần 2 ly, còn dạng không có cánh thì lớn hơn (khoảng 2ly). Trong điều kiện bình thường ở vùng nhiệt đới như nước ta, nếu có thức ăn phù hợp (đọt, lá non, bông, trái non…nhiều) thì rầy cái thường không có cánh và sinh sản đơn tính là chủ yếu (đẻ trực tiếp ra con chứ không đẻ trứng). Do vây chúng tích luỹ mật số rất nhanh, nếu không phát hiện và diệt trừ kịp thời thì rất dễ bị chúng gây hại nặng. Còn dạng có cánh chỉ xuất hiện khi mật số của rầy cao, hết thức ăn phù hợp (lá cây ký chủ đã già, không còn bông hoa, trái non…) chúng sẽ bắt cắp và di chuyển đi tìm nguồn thức ăn khác, sinh sản tạo quần thể nới để duy trì nòi giống.
Cả rầy trưởng thành và rầy non đều tập trung bu bám ở mặt dưới của những lá non, cành non, đọt non, đọt non, chùm bông, trái non…để chích hút nhựa của các bộ phận này, làm cho chồi non, lá non biến dạng, lá cong queo, còi cọc, không phát triển được, giảm khả năng tăng trưởng của cây, chùm bông có thể bị thui chột, trái non có thể bị rụng. Có lẽ cháu chưa quan sát kỹ hoặc chưa mô tả trong thư chứ thực ra còn có một hiện tượng nữa đi theo với những con rầy này đó là các bộ phận gần chỗ đeo bám thường có một lớp bụi đen như bồ hóng bếp bao phủ, vì trong chất bài tiết của rầy còn có chứa nhiều chất đường mật, đây là môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát sinh, phát triển phủ kín cả cành, lá ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình quang hợp của cây, nhóm cây có múi (trong đó có cây bưởi) rầy mềm còn gây hại trên nhiều loại cây khác như cà phê, trà, xoài, đu đủ, dưa leo, ca cao…Theo điều tra của các nhà chuyên môn thì trong tự nhiên rầy mềm có khá nhiều thiên địch, chúng khống chế mật số của rầy khá tốt, nhưng do thời gian gần đây bà con nhà vườn đã sử dụng nhiều loại thuốc BVTV, quần thể thiên địch của rầy bị tiêu diệt rất nhiều, làm cho rầy dễ phát triển gây hại nặng.
Để hạn chế tác hại của rầy cháu phải theo dõi vườn bưởi thường xuyên, đặc biệt là vào các đợt cây bưởi ra đọt non, lá non, ra bông, trái non nếu thấy rầy có mật số cao thì có thể sử dụng thuốc hoá học để phun xịt. Để bảo vệ quần thể thiên địch tự nhiên trong vườn cây có múi nói chung và cây bưởi nói riêng, đồng thời cũng để tiết kiệm tiền thuốc, cháu nói ba, mẹ chỉ nên xịt thuốc trực tiếp vào những chỗ có rầy bu bám (đọt non, lá non, cành non, chùm hoa, trái non…) Có thể luân phiên sử dụng một trong các loại thuốc như bassa 50ec (hoặc Bascide 50EC); Trbon 10EC; Supracide 40EC (hoặc Suprathion 40EC); Dầu khoáng DC-Tron Plus 98,8 EC. |